The pain nomadic families endure during natural disasters!!

The condition under which the  nomadic families survive during monsoon

In the Indian sub continent the summers are gruesome and are increasingly becoming hotter. Every year after the scorching heat there is this unabated wait for the rain Gods to shower their mercy.. when the rains arrive it just does not drench the parched earth but baths the hearts and souls of people and  uplifts the general mood in the air. The country side looks fresh,  green and crisp. We who are blessed to enjoy the privileges of life can really enjoy the season in the comfort and luxury of our home sipping impinge hot tea and pakoras (our monsoon staples) but imagine the life of people who live in open, have to decent roof to cover their heads for who surviving the season becomes an issue. 

The condition under which the  nomadic families survive during monsoon

As a result of the heavy rainfall and the grim situation it created, today I sent my sister-in-law Heema to survey the conditions  of Saraniyaa families staying on the Palanpur-Deesa highway. The intention was to give the families food and supplies they needed. “Didi, the situation is very grim. A lot of homes are under water, there is no wood to burn and cook food, infact  there is no food as most of the belongings have been washed away. One shade where the water is a bit less people are trying to cook by burning old chappals in a large tin pan.  A lot of roofs have blown away by the strong winds,” said Heema, narrating the ground realities in area she was visiting. Heema purchased food and other articles from the nearby market and gave to the families but our concerns are for  those families who are not reached yet. 

These families that survive on daily wages suffer the most in such conditions because no work means no money and hence no food to feed the family at teh end of the day. They are left with no choice but to suffer from hunger!!!

The condition under which the  nomadic families survive during monsoon can be seen in the picture….

વિચરતી જાતિના પરિવારો કે જે છાપરામાં રહે છે એમની વરસાદમાં શુ દશા છે??

વરસાદની રાહ સૌ જુએ અને પડે ત્યારે આપણે સૌ ઝૂમી ઉઠીએ.. શહેરમાં આપણને તુરત ભજીયા અને દાળવડા ખાવાનું મન થઇ જાય અને એ માટે વરસતા વરસાદમાં લાંબી કતારમાં આપણે ઉભા રહી જઈએ અને ઘરે આવીને મજાથી ટીવી સામે જોતા જોતા પરિવાર સાથે ખાઈએ. 

પણ જે પરિવારો પાસે પોતાનું પાકું ઘર નથી. છાપરામાં રહે છે એમની સ્થિતિ શુ થતી હશે? આપણને કલ્પના પણ નથી આવતી. આજે પાલનપુરમાં ડીસા હાઇવે પર રહેતાં સરાણીયા પરિવારોની દશા જોવા માટે મારા ભાભીને મોકલ્યા. મૂળ તો જોઇને જે મદદની જરૂર હોય એ કરી શકાય એ માટે.. હિમા(ભાભી) એમણે કહ્યું, ‘સ્થિતિ ખરાબ છે. કેટલાક છાપરાં તો પાણીમાં જ છે વરસાદના કારણે લાકડા કે બીજું કંઈ સળગાવવા માટે નથી એટલે રસોઈ થઇ શકે એવી હાલત નથી. એક છાપરાંમાં જરા ઓછું પાણી પડે છે ત્યાં એક તબકડામાં ચંપલ બાળીને જે પડ્યું છે એમાંથી સૌ માટે રાંધવાની કોશિશ થઇ રહી છે.. કેટલાકના તો વાવાઝોડાના કારણે છાપરાં પણ ઉડી ગયા છે. દીદી હાલત ખરાબ છે..’ હિમા બજારમાંથી શક્ય ખાવાનું લઈને આ પરિવારોને આપશે. પણ જે પરિવારો પાસે કોઈ પહોચ્યું જ નથી ત્યાં શું? 

રોજ કમાવીને રોજ ખાવાનું કરતા આ પરિવારો એક દિવસ મજૂરીએ ના જાય તો સાંજનો ચૂલો સળગે નહિ ત્યારે વરસતા વરસાદમાં ભૂખ્યા બેસવા સિવાય બીજો કોઈ આરો એમની પાસે રહેતો નથી.. આપણા જેવા કે જેમને ઘર અને જમવાનું નસીબ થયું છે એવા પરિવારોએ આવા વંચિત અને ઘરવિહોણા પરિવારોને ભૂખમાંથી ઉગારવા આગળ આવવું જોઈએ... અને આ કપરી ઘડી પસાર થઇ જાય એમ કરવું જોઈએ.. 

વિચરતી જાતિના પરિવારો ચોમાસામાં જે સ્થિતિમાં રહે છે એ ફોટોમાં જોઈ શકાય છે 

Will the nomadic communites find freedom from their sufferings in this lifetime?????

The situation of the Dafer families of Vijapur as a result of the recent rains…

The recent rains have battered most of Gujarat from Kutchh to North Gujarat to Saurashtra to Ahmedabad …  too much water poured  in too little time playing havoc on the lives of people, cattle and infrastructure.

“Ben. last night it rained a lot here, there is water all around, a lot of our belongings have been washed away. We are sitting here on the higher grounds, on a road as our entire settlement in under water, we have nothing with us so have covered ourselves  with a trampoline, the school you built to teach our children is also under water, our children are hungry, can you manage to send us some food, where will we go to find work in such rains??” said some members from nomadic communities who had called me up to narrate their condition because of the recent rains. These are the nomadic families of Diyodar living near Boda road. The region has high concentration of nomadic families. Hearing their pain I couldn’t hold my tears. Last year too these families had suffered similarly fate because of the rains. This is one of the many reasons we are trying to get residential plots allotted to them so that construction of homes can begin soon but the never ending wait on certain crucial decision is difficult to understand. 

It ain’t much we are asking for, just one day… spend a day  in the lives of these families (as Mr. Amitabh Bachchan says in a popular ad for Gujarat tourism “Ek din to guzariye hamare Gujarat me!!") and you shall never forget it for the rest of your lives. Truly.  We shall come to understand  how harrowing and repellent their lives are and how patient and tolerant they all are. The rain would stop and the discomfort isn’t going to stop. After the rains, the insects will repel them, they do not have the luxury of power connection so there is always the fear of being bitten by some  poisonous creatures that are on prowl after sunset, the bite might be fatal… so what,  who cares?? DO their deaths really matter??? For once we the government, authorities and  civil society need to consider them as humans and ensure them the dignity a fellow human deserves. 

67 years since independence and here we have large pockets of populations who have been excluded from the growth story of India. Shameful or not is up to you to decide!!! We don't know how long these communities are still destined to endure the  wanderings!! We at VSSM are tired of being witness to their never ending agony and wonder if in this lifetime the situation would change and free them from their sufferings!!

વિચરતી જાતિઓની યાતનાને જીવતા જીવત મુક્તિ મળશે કે પછી???

દિયોદરમાં વિચરતી જાતિના ઘણા પરિવારો રહે. બોડા રોડ પાસે રહેતાં આ પરિવારોનો તા.૨૮ જુલાઈના રોજ ફોન આવ્યો, ‘બહેન ખુબ પાણી આયું. રાતના ઘણો વરસાદ પણ પડ્યો.. સામાન પણ ઘણો તણાઈ ગયો. અમે કાલ રાતના માથે તાડપત્રી ઓઢીને રોડ માથે બેઠા છીએ.. અમારી આખી વસાહત પોણીમાં છે. તમે છોકરાને ભણાવતા એ નિહાલ પણ પોણીમાં છે.. ખાવાનું મળે એમ કરોને આ નોના છોકરાં ભૂખ્યા બેઠા સે. હાલ અમે કોમ માટે ચો જઈએ?’ સાંભળીને આંખો ભીની થઇ ગઈ.. કેવી વ્યથા છે.. ગયા વર્ષે પણ આ પરિવારોની દશા આવી જ થઇ હતી અને એટલે જ આપણે એમને ઝડપથી રહેણાંક અર્થે પ્લોટ અને ઘર મળે એ માટેની તજવીજ કરતાં હતાં. પણ કોણ જાણે કેમ એમાં ઢીલ શા માટે થઇ રહી છે.

એક રાત આ પરિવારો આજે જે સ્થિતિમાં છે એ સ્થિતિમાં રહી એ તો દુનિયાનું કદાચ બધું જ સત્ય સમજાઈ જાય.. કેવી બત્તર હાલતમાં વિચરતા સમુદાયો રહે છે. આ વાત ફક્ત વરસાદ પુરતી નથી.. વરસાદ બંધ થાય એટલે જીવ- જંતુ નીકળી આવે એટલે એમનાથી સંભાળવાનું. ત્યાં ક્યાં લાઈટ હોય છે એટલે રાતના કદાચ ઝેરી જનાવર કરડી જાય તો એ પણ સહન કરવાનું.. એમાં મોત પણ આવી શકે. આ પરિવારોને માણસ ગણી સદિયોથી જે યાતના એ વેઠી રહ્યાં છે એમાંથી બહાર લાવવા આપણે સરકાર, સમાજ સૌએ વિચારવું જોઈએ.. આમ તો કોઈ પણ વ્યક્તિએ પૈસા નથી એટલે આવી કારમી ગરીબરી વેઠવી પડે એને માથે પાકું ઘર ના હોય એ આપણા સૌ અને આ દેશ માટે પણ શરમની વાત છે.. 

વિચરતી જાતિને  હજુ કેટલા વરસ આવો રઝળપાટ વેઠવાનો છે?? vssmની એમની સાથેની સફરમાં આ પરિવારોની પીડા જોઇને અમે થાકી જઈએ છે.. કયારેક થાય છે કે આ યાતનામાંથી એમને જીવતા જીવત મુક્તિ મળશે કે પછી???

વિજાપુરમાં ડફેર પરિવારો વરસાદના કારણે જે સ્થિતિમાં મુકાયા છે એ ફોટોમાં જોઈ શકાય છે. 

The formation of a Development Corporation for Nomadic and Denitrified communities and the feeling of being left out……..

The leaders of nomadic communities gathered to
discuss their issues (file photo) 

The Government of Gujarat on 28th July 2015 announced  the appointments of Chairperson and Members for the Development Corporation for Nomadic and De-notified tribes. The Chief Minister Mrs. Anandiben Patel appointed Shri. Gorakhnath Vadee of Dhrangadhra and Shri. Kishankaka Nat of Deesa from the names given by VSSM as the members of the corporation. We were hopeful that the corporation consisting of 7 members will find a fitting representation of  community leaders/individuals from major/populous communities and we are glad that the Devipujak community is well represented. Community leaders from Raval, Bajaniyaa, Salat, Oad, Dafer, Bhavaya, Sandhi, Saraniyaa, Gadaliyaa etc. called up to inquire if their communities were duly represented!! While we had to affirmative answer to they queries but we did assure them that the individuals who have been appointed are good humans and will be listening to their grievances and concerns. 

While we are aware of the fact that the appointments of members to any such official body does have constitution restrictions, we also need to address the anxiety of almost 40 communities each of who is worried whether the agonies of their community will be heard! It is first time after the independence of our country that a special body to address the issues of nomadic communities has been formed hence it is rational that these concerns emerge from the communities that have no participation  to such an important body. 

As a remedial measure we feel that a working committee be formed which has representation from every community, the committee should meet at regular intervals, discuss the issues and take their suggestions and make  the future plans accordingly, this will also help strengthen the body and realise the objectives for its coming into being. At this stage we feel it is important that such a committee be formed or else the discontent from the communities would be difficult to curb.

We are extremely thankful to The Chief Minister Mrs. Anandiben Patel for the immediate decision of forming this much needed corporation and hope the concerns and grievances of nomadic communities will be addressed with similar pace.

ગુજરાત વિચરતી અને વિમુક્ત જાતી વિકાસ નિગમમાં અમારી જાતિમાંથી કોઈનું પ્રતિનિધિત્વ છે?? રાવળ, બજાણીયા, સલાટ, ઓડ, ડફેર, ભવાયા, સંધી, સરાણીયા, ગાડલીયા વગેરે

ગુજરાત વિચરતી અને વિમુક્ત જાતી વિકાસ નિગમમાં ચેરમેન અને સભ્યોની નિયુક્તિની જાહેરાત સરકારે તા. ૨૮ જુલાઈના રોજ કરી. સભ્યો માટે આદરણીય શ્રી આનંદીબહેનને vssm દ્વારા આપેલા નામોમાંથી શ્રી ગોરખનાથ વાદી (ધ્રાંગધ્રા) અને શ્રી કિશનકાકા નટ (ડીસા)ની પણ નિયુક્તિ થઇ. કુલ સાત સદસ્યોના બનેલા નિગમમાં વિચરતી અને વિમુક્ત જાતિના વધુ વસ્તી ધરાવતી જાતિના આગેવાનોને પ્રતિનિધિત્વ મળશે એવી આશા હતી જેમાં દેવીપૂજક સમુદાયને સારું એવું પ્રતિનિધિત્વ મળ્યું છે. જેનો આનંદ છે.

આજે રાવળ, બજાણીયા, સલાટ, ઓડ, ડફેર, ભવાયા, સંધી, સરાણીયા, ગાડલીયા વગેરે સમુદાયના આગેવાનોના પણ ફોન આવ્યા અને એમની જાતિમાંથી કોઈનું પ્રતિનિધિત્વ છે કે કેમ એ પ્રશ્ન કર્યો.. મારી પાસે જવાબ નથી.. પણ હાલમાં જેમની નિયુક્તિ થઇ છે એમાં ઘણા સારા માણસો છે અને એ આપણી વાત જરૂર સાંભળશે એવો દિલાશો આપણે એમને આપ્યો.. 

નિગમમાં સભ્યોની નિયુક્તિમાં બંધારણીય મર્યાદા છે આપણે એ જાણીએ છીએ પણ વિચરતા અને વિમુક્ત સમુદાયમાં સમાવેશ ૪૦ જાતિઓ તો પોતાની સ્થિતિની વાત નિગમમાં સંભાળશે કે કેમ એની ચિંતામાં છે. ચિંતા પણ સ્વાભાવિક છે આઝાદીના આટલા વર્ષો પછી પહેલીવાર એમના માટે કંઇક બન્યું છે અને એમાં પોતાની ભાગીદારી નહિ હોય તો પોતાનો અવાજ પહોચશે કે કેમ એ ભય પણ વ્યાજબી છે.. 

એક ઉકેલરૂપે એવું લાગે છે કે એક કાર્યકારી સમિતિ પણ બનાવવી જોઈએ જેમાં દરેક જાતિના સભ્યોને લેવા જોઈએ અને એની બેઠક પણ વખતો વખત થવી જોઈએ અને એમના મંતવ્યો લઈને નક્કર આયોજન પણ કરવું જોઈએ.. દાંત વગરના વાઘ જેવું નિગમ બની ના રહે તે માટે પણ કાર્યકારી સમિતિની રચના જરૂરી લાગે છે..   નહિ તો પ્રતિનિધિત્વ ના મળ્યાના રંજ સાથેનો વિરોધ ટાળવો મુશ્કેલ થઇ જશે.. 

નિગમના ત્વરિત નિર્ણય બદલ આદરણીય શ્રી આનંદીબેહન પટેલનો vssm વતી આભાર માનીએ છીએ. આગામી દિવસોમાં વિચરતા વિમુક્ત સમુદાયોના પ્રશ્નો આજ ત્વરાએ હાથ પર લેવામાં આવે એવી સહજ અપેક્ષા છે. 

એક માણસ તરીકેનું તમામ સન્માન મળે એ માટે ભેગા થયેલા વિચરતી વિમુક્ત જાતિના તમામ આગેવાનો (ફાઈલ તસવીર)

VSSM’s persistent efforts results into issuance of Antyoday Ration Cards to 4 nomadic families.

The family heads of the 4 families that recently
received their Antyoday ration cards along with
them is VSSm’s Naran who tirelessly followed up the issue. 

The Antyoday Anna Yojna - AAY  and the Below Poverty Line  Anna Yojna - BPL are the schemes by the Food and Civil Supplies Department aims at reaching to the poorest of the poor families and ensuring their food security. However, when it comes to the nomadic families the benefits of these schemes aren’t percolating towards them as they should. A little focus by the concerned government departments would help achieve desired results however,  there is always some or other hitch in their functioning that results into deprivation of the nomadic communities. There is always this resistance form the government department when it comes to issuing the Antyoday and BPL ration cards. The ratio between the number of cards issued against  actual number to families who live under such marginalised conditions is skewed, male nourishment is rampant within these communities and people die of hunger. 

The economic conditions of the families living in the Ratila village of Banaskantha’s Diyodar is shocking. VSSM has been pursuing  the government for the allotment of residential plots for these families. Consequent to VSSM’s efforts 14 families have been allotted BPL ration cards,  still there are numerous other families who  need support to ensure they don’t go to sleep hungry!! The rules made by the government are actually playing a very hindering role for the nomadic communities who are still struggling to find their footing in villages they have been staying for years…When he local authorities aren’t paying heed to our repeated requests we have no choice left but to write to the senior bureaucracy based in Gandhinagar. 

As a result of persistent efforts by VSSM and our repeated requests to the officials for issuance of ration cards the  4 nomadic families of Ratila were recently issued ration cards. 

vssmની મદદથી ૪ વિચરતી જાતિના પરિવારને મળ્યા અંત્યોદય રેશનકાર્ડ

બનાસકાંઠા જીલ્લાના દિયોદર તાલુકાના રાંટીલાગામમાં રહેતાં વિચરતા પરિવારોની આર્થિક સ્થિતિ ખુબ ખરાબ છે. આ પરિવારોને રહેણાંક અર્થે પ્લોટ મળે એ માટે vssm દ્વારા પ્રયત્ન થઇ રહ્યા છે તો સાથે સાથે આ પરિવારોની અન્ન સુરક્ષા જળવાય એ પણ જરૂરી છે. આમ તો ૧૪ પરિવારોના BPL યાદીમાં નામ હોવાના નાતે એમને vssmની મદદથી BPL રેશનકાર્ડ મળી ગયા છે છતાં હજુ પણ એવા પરિવારો છે કે જેમની અન્ન સુરક્ષા જળવાય તે જોવું જરૂરી હતું.

આમ તો વિચરતી જાતિમાંથી મોટાભાગની જાતિઓ જે સ્થિતિમાં જીવે છે તે સ્થિતિને ધ્યાને લઇ સરકાર તેમને આ સ્થિતિમાંથી બહાર લાવવા થોડું વધારે ધ્યાન આપે તો પણ ઘણું કામ થઇ જાય પણ કોણ જાણે કેમ એમાં ક્યાંક ઉદાસીનતા જોવા મળે છે. 

BPL કે અંત્યોદય રેશનકાર્ડ જરૂરિયાત મંદ વ્યક્તિઓની ફૂડ સિક્યોરીટી જળવાય તે હેતુસર આપવામાં આવે છે. છતાં જેટલી સંખ્યા આવા વંચિતોની છે એટલા કાર્ડ આપવામાં આવતા નથી એટલે જ લોકો ભૂખે મરે છે, કુપોષિત છે. BLP અને અંત્યોદય રેશનકાર્ડ આપવાના પણ સરકારે નિયમો કર્યા છે. નિયમ સારી બાબત છે પણ આ નિયમોના કારણે ખરે ખર જેમને મદદની જરૂર છે એવી વિચરતી જાતિઓને મદદ નથી મળતી. આમ તો રેશનકાર્ડ જેવી નજીવી બાબત માટે પણ છેક ગાંધીનગર સુધી લખવું પડે એ શરમજનક કહેવાય પણ એ સિવાય બીજો કોઈ છૂટકો પણ નથી. 

રાંટીલામાં રહેતાં ૪ પરિવારોને અંત્યોદય કાર્ડ મળે એ માટે vssm દ્વારા વારંવાર રજૂઆત કરવામાં આવી. જેની ફલશ્રુતિ રૂપે ૪ પરિવારોને અંત્યોદય કાર્ડ મળ્યા જે ફોટોમાં જોઈ શકાય છે. એમની સાથે vssmના કાર્યકર નારણ છે કે જેના સતત પ્રયત્નથી આ પરિવારોને અંત્યોદય કાર્ડ મળ્યા છે. 

ફોટોમાં vssmના કાર્યકર નારણ સાથે વિચરતી જાતિના પરિવારો એમને મળેલાં અંત્યોદયકાર્ડ સાથે