The resilient and dignified women taking up the uphill task of sustaining their families

54 nomadic families living in the Palnpur city of Banskantha have been allotted residential plots by the government. Amoungst these families  there is a  large number of young widows  who have lost their husbands to alcohol addiction. 13 Bajaniya families have been allowed plots of which 10 families are headed by widowed women. These women hawk fruits in trains between Palanpur and Abu Road. The income from this helps them sustain their families. 

Recently, we happen to meet these women during a visit planned to inquire how the families plan to construct their homes. The social welfare officer Shri. Prajapati was also part of the visit. it should be noted here that the government allocates Rs. 45,000 to the nomadic families staying in urban areas where as the amount doubles for those staying in rural areas. For these extremely marginalised families constructing a house is a mammoth task and for the ones in cities it becomes even more challenging. To even  ask these women if they have enough savings to cover partial construction cost was irrelevant. They are the ones who have refused to remarry and  accepted the challenge of sustaining their families with grace and dignity after losing their husbands to the addiction of alcohol. It is a responsibility they are honouring with great resilience. 

Along with these 54 families another 40 families from Vadia will also be allotted plots soon. We require support from the society to help us construct abodes of love and care for these families and we are sure we will get all the necessary support……..

ગુજરાતીમાં અનુવાદ...

આ બહેનો એવી છે કે, જેમણે પોતાના પતિ દારૂના વ્યસનમાં મૃત્યુ પામ્યાં પછી ઘરની જવાબદારી સ્વીકારી છે..

બનાસકાંઠાના જીલ્લા મથક પાલનપુરમાં વસતા વિચરતા સમુદાયના ૫૪ પરિવારોને રાજ્ય સરકાર દ્વારા રહેણાંક અર્થે પ્લોટ ફળવાયા છે. જે પરિવારોને પ્લોટ ફળવાયા છે એમાં નાની ઉંમરની વિધવા બહેનોની સંખ્યા ઘણી છે. બજાણીયા સમુદાયના ૧૩ પરિવારોને પ્લોટ આપ્યાં એમાં લગભગ ૧૦ બહેનો વિધવા છે. આ પરિવારની બહેનો ટોપલામાં ફ્રુટ્સ લઈને પાલનપુરથી આબુ રોડ સુધી ટ્રેનમાં ફેરી કરે અને એમાંથી ઉભી થતી આવકમાંથી ઘર ચલાવે છે.

સરકાર શહેરમાં વસતા વિચરતા પરિવારોને ઘર બાંધવા રૂ.૪૫,૦૦૦ આપે છે (ગામડામાં રૂ.૭૦,૦૦૦ આપે) આટલી રકમથી શું થાય? આ બહેનો સાથે ઘર બાંધવાનું આયોજન કેવી રીતે કરશો એ બાબતે વાત કરવાં સમાજ કલ્યાણ અધિકારી શ્રી પ્રજાપતિ સાહેબ સાથે જવાનું થયું. બચત છે? એવો પ્રશ્ન એમની સ્થિતિ જોઇને પૂછવો કે કેમ એ પ્રશ્ન હતો.. આ બહેનો એવી છે કે, જેમણે પોતાના પતિ દારૂના વ્યસનમાં મૃત્યુ પામ્યાં પછી ઘરની જવાબદારીમાંથી ભાગવા કે બીજે લગ્ન કરવાનો વિચાર માંડીવાળી પોતાના પરિવારને સાચવવાની જવાબદારી સ્વીકારી છે.. અને આ જવાબદારીને તેઓ  બખૂબીથી નિભાવી રહ્યા છે.

આ ૫૪ પરિવારોની સાથે વાડિયાગામના ૪૦ પરિવારોને પણ પ્લોટ ફળવાય એની તજવીજ થઇ રહી છે. આ પરિવારોની વહાલપની વસાહતના નિર્માણમાં સહભાગી બનવું જરૂરી લાગે છે અને એ માટે સમાજ પણ સહયોગ કરશે એવી શ્રદ્ધા રાખીએ છીએ.. 

Why would the families stay in such dire conditions if they had all the wealth and properties???

18 nomadic families have been residing in Ratila village of Banaskantha’s Diyodar block for a few years now. The names of 14 of these 18 families have been included in the BPL list but the government would not allot them residential plots. The government had pledged that all the families falling under the BPL list who do not have residential land or home will be alloted with one soon and yet these 14 families did not benefit from it. As we discovered later, the basic reason for this being the resistance of the villagers against allowing these families to  make Ratila their home. After 2 years of relentless efforts, making all the required presentations and drawing attention of the district collector on the issue,  the decision to take mandate of the land committee was reached. 

The moment the talk of taking a mandate of the land committee became afloat  the sarpanch took  up a signature campaign against allowing the Kangasiya to settle in their village. He presented this letter of opposition to the concerned  authorities. Ironically, one of the reasons cited in the letter for not allowing these families in the village is that they are wealthy families owning big grocery stores and fertile farm land in Rajasthan, properties in Dantiwada etc etc. Also mentioned was that the reason for allowing the allocation of  ration cards with Ratila village address was because they understood the villagers were very poor so a ration card will allow them access free ration from the government but to allow them permanent residency to the village by sanctioning  plots  for them was absolutely not permissible. The families own the mentioned properties so residential plots in Ratila village should not be sanctioned. How come they are considered poor when these families own shops (assumed by villagers of Ratila)  in village??

As always we fail to understand the attitude of the community in general. What difference would it make if 10-15 families make their village a permanent home??? The names of these nomadic families were included in the BPL list only when the government officials found them to be extremely poor why else would their names feature in a BPL list?? They were extremely poor a few years back and now suddenly they have become rich!! If the stance of the Panchayat is correct than that of the  officials is wrong and if the officials are are right than the Panchayt is wrong and the application made by them should be rejected straightaway. 

The TDO has ordered an inquiry in the issue. How long the will the resistance against the  settlement of these nomadic families continue is a difficult question to answer. If these families owned so many properties why would they beg to the government  for a mere 25 sq. mt plot  in a village like Ratila??? Also why would they stay in the conditions revealed in the pictures below  if  they had so much of riches??

ગુજરાતીમાં અનુવાદ...

આટલી બધી મિલકત હોય તો આ પરિવારો ફોટોમાં દેખાય છે એવી સ્થિતિમાં શું કામ રહે?

બનાસકાંઠાના દિયોદર તાલુકાના રાંટીલાગામમાં વિચરતી જાતિના ૧૮ પરિવારો રહે જેમાંથી ૧૪ પરિવારના નામ BPL યાદીમાં પણ આ પરિવારોને સરકાર દ્વારા રહેણાંક અર્થે પ્લોટ ફળવાયેલા નહિ. રાજ્ય સરકારનો સ્વર્ણિમ ગુજરાતની ઉજવણી વખતો સંકલ્પ કે BPL યાદીમાં હોય અને જેમની પાસે રહેવાં પ્લોટ કે ઘર નથી તેમને પ્રાથમિકતા આપીને પ્લોટની ફાળવણી કરવી પરંતુ, કમનસીબે રાંટીલામાં રહેતાં વિચરતી જાતિના આ ૧૪ પરિવારોને પ્લોટ ફળવાયા નહિ. મૂળ તો આ પરિવારોને પોતાના ગામમાં નહિ વસાવવાની ઈચ્છાના કારણે જ આ પરિવારો રહી ગયા. છેલ્લાં બે વર્ષથી સતત આ મુદ્દા પર અરજી કરી, કલેકટર શ્રીનું ધ્યાન દોર્યું ત્યારે જતાં આ પરિવારોએ પ્લોટ આપવાની વાત પર લેન્ડ કમિટીમાં નિર્ણય કરવાની વાત આવી. 

લેન્ડ ક્મીટીમાં આ પરિવારોને પ્લોટ આપવાની વાત આવી એટલે ગામના સરપંચે આ પરિવારોમાંથી કાંગસિયા પરિવારોને પ્લોટ નહિ આપવા બાબતની ગામના લોકોની સહી સાથેની અરજી કરી. જેમાં આ પરિવારો ધનાઢ્ય હોવાની વાત લખી. ગામમાં મોટી દુકાનો, રાજસ્થાનમાં નહેરના કિનારે મોટી ખેતીવાડી, દાંતીવાડા કોલોનીમાં ઘર વગેરે વગેરે.. વળી એમણે એમ પણ લખ્યું કે, ‘આ પરિવારોને અમે ગરીબ ગણી એમને અનાજ મળે એટલે એમને અમે રેશનકાર્ડ આપ્યાં હતાં પણ એ લોકોએ આ ગામમાં કાયમ રેહવા પ્લોટ માંગ્યા છે જે બિલકુલ યોગ્ય નથી. એમની પાસે તો ઉપર જણાવી છે એ મિલકતો છે એટલે એમને પ્લોટ ના આપવા.’ જો ગામમાં એમની પાસે મોટી દુકાનો હતી તો (જે નથી) તો તમે એમને ગરીબ કેમ ગણ્યા? 

કેવી માનસિકતા. વિચરતી જાતિના ૧૦ પરિવારો ગામમાં રહી જાય તો ફેર શું પડે પણ?? વળી રાંટીલામાં રહેતાં આ પરિવારો તો વર્ષોથી આ ગામમાં સ્થાઈ રહે છે એટલે જ એમની સ્થિતિ જોઇને આજ પંચાયતે એમના નામ BPL યાદીમાં લીધા હતાં હવે અચાનક આ પરિવારો આર્થિક રીતે સદ્ધર થઈ ગયા! જો પંચાયત સાચી છે તો BPL યાદી ખોટી થઇ? અને આ યાદી તૈયાર કરનાર પંચાયત સામે કડક કાર્યવાહી થાય અને BPL યાદી સાચી હોય તો પંચાયતના આવા ઠરાવનો પ્રતિષેધ થવો જોઈએ.. 

TDO શ્રીએ યોગ્ય તપાસનો આદેશ આપ્યો છે પણ આ પરિવારોના વસવાટનો વિરોધ ક્યાં સુધી થશે એ મોટો પ્રશ્ન છે... આટલી બધી મિલકત હોત તો આ પરિવારો સરકાર પાસે ૨૫ મીટરના પ્લોટની ભીખ શું કામ માંગે? અને એ પણ રાંટીલા જેવા ગામમાં!! અને ફોટોમાં દેખાય છે એવી સ્થિતિમાં પણ શું કામ રહેત?

So that the need to extend my hand does not arise in future……..

Kamuben Raval is a resident of an interior village named Odhav of Ahmedabad’s Detroj block. She has three sons, two of whom work as manual labourers in town of Kadi and  earn monthly Rs, 2,000 each. Kamuben’s husband also works as manual labourer. Large family and limited income makes it difficult for Kamuben to make ends meet. The responsibility of wedding her boys soon was also hovering around. VSSM’s Jayantibhai is from Odhav village and knew Kamuben well who also happens to be his neighbour. Jayantibhai was also much aware about the thrifty nature of Kamuben who would rather walk the distance  than spend money on short commutations. ‘It saves money had keeps me fit,’ she would say!! Jayantibhai wanted to help her out but was struggling to find alternates.   Odhav being a small village with very few vehicles passing by availability of fresh green vegetable is limited. Hence Jayantibhai suggested Kamuben set up a small roadside stall to hawk vegetables. Infact he had to convince a rather hesitant Kamuben to start this trade. He assured Kamuben to stand by her and provide all the necessary support. VSSM lent her Rs. 10,000 as a start-up capital. With the help of the money Kamuben bought vegetables and set up a road-side hawking stall. The stall has been strategically set-up on the road to the village well. The villagers of Odhav draw their drinking water from a well in the village so it was decided to set up the stall near the temple which falls en-route  the well. In absence of any other such hawkers Kamuben’s vegetable stall soon began doing a brisk business. Kamuben’s  husband purchases the vegetable from the town of Kadi every morning. From 8  to 11 in the morning Kamubne sells her veggies in the village.  At around 1.30 pm she sets them to hawk them in the nearby Odhavpura village and again sets up her stall again in the evening to sell the remaining stock. 

With her sheer hard work Kamuben has bought a hand cart within four months of setting up her vegetable stall. She pays an EMI of 800 to VSSM and has also purchased an LIC policy. Says Kamuben, ‘ I still run the household in Rs. 4000 as I did earlier. The money I earn from my vegetable vending goes into our savings so that in future we do not have to ask for money from someone.’ 

We are sure once the nomadic families start saving and planning their future a lot of their current issues will be resolved. All they need for now is the support to help the out of their current financial woes. 

In the picture Kamuben selling vegetables. 

ગુજરાતીમાં અનુવાદ...

‘ભવિષ્યમાં કોઈની સામે હાથ લાંબો ના કરવો પડે – કમુબેન રાવળ’

કમુબેન રાવળ. અમદાવાદ જીલ્લાના દેત્રોજ તાલુકાના અંતરિયાળ ગામ ઓઢવમાં રહે. પરિવારમાં ત્રણ દીકરા જેમાંથી બે દીકરા માસિક રૂ. ૨,૦૦૦થી કડી શહેરમાં છૂટક મજૂરી કરે. કમુબેનના ઘરવાળા પણ મજૂરી કરે. પરિવાર મોટો અને આવક માર્યાદિત. દીકરાઓને પરણાવવાની જવાબદારી પણ ખરી. vssmના કાર્યકર જયંતીભાઈ પોતે ઓઢવગામમાં રહે. કમુબેન એમની પડોશમાં રહે. રોજ આર્થિકભીંસની વાત થાય પણ શું કરવું એ કંઈ સુઝે નહિ. જયંતીભાઈ કામુબેનની બચત કરવાની વૃતિને બરાબર જુએ. ‘૧૦ રૂ. બસ ભાડાના ખર્ચવા કરતાં એટલું ચાલીને જઈએ તો પૈસા પણ બચે અને શરીર સારું રહે એવું કમુબેન માને.’ આવા કમુબેનને જયંતીભાઈએ ગામમાં શાકભાજીનું પાથરણું કરીને બેસવા કહ્યું. મૂળ ઓઢવ ખુબ નાનું ગામ. આવવા- જવા વાહનો પણ ખાસ ના મળે. ગામમાં નિયમિત લીલી શાકભાજી પણ ના મળે એટલે શાકભાજીનો વ્યાપાર કરવા જયંતીભાઈએ કમુબેનને સમજાવ્યા. પહેલાં તો કમુબેને કહ્યું, ‘મને આવું ના ફાવે’ પણ પછી જયંતીભાઈએ હિંમત આપી, જરૂર પડે બે દિવસ સાથે રહેવાં કહ્યું. કમુબેને શાકભાજી ખરીદવા રોકાણ કરવાં પૈસાની સગવડ અંગે ચિંતા વ્યક્ત કરી. vssm માંથી લોન આપવાની જયંતીભાઈએ ખાત્રી આપી. કમુબેને રૂ.૧૦,૦૦૦ની લોન લીધી. ઓઢવમાં આજે પણ લોકો કુવાનું પાણી પીવે. આ કુવા તરફ જવાના રસ્તે આવતાં મંદિરના ઓટલે શાકભાજી વેચવા બેસી શકાય એવી ગોઠવણ જયંતીભાઈએ કરી આપી અને કમુબેને શાકભાજીનો વેપાર શરુ કર્યો. ગામમાં આ પ્રકારે શાકભાજી વેચવાવાળા કોઈ નહિ એટલે એમનું કામ સરસ ચાલે છે. સવારે ૭ વાગે કડીથી શાકભાજી એમના ઘરવાળા લઇ આવે. જેને સરખું કરીને ૮:૦૦ વાગે એ વેચવા બેસી જાય. ૧૧:૦૦ વાગ્યા સુધી ગામમાં વેચે, પછી ઘરે જાય. વળી પાછા બપોરે ૧:૩૦ વાગે ઓઢવથી બે કી.મી દુર આવેલાં  ઓઢવપુરા ગામમાં ટોપલામાં શાકભાજીની ફેરી કરી આવે. શાકભાજી બચે તો સાંજે પાછા ઓઢવગામમાં બેસે. 

છેલ્લાં ૪ મહિનાની એમની આ મહેનતમાંથી એમણે હવે હાથ લારી ખરીદી છે. LIC ની પોલીસી લીધી, vssmની લોનનો રૂ.૮૦૦ નો હપ્તો પણ ભરે છે. કમુબેન કહે છે, પહેલાં રૂ.૪,૦૦૦ માં ઘર ચાલતું હતું એજ રીતે આજે પણ એજ રકમમાંથી ઘર ચાલવું છું. શાકભાજીના વેપારમાંથી તો બચત કરવાની છે જેથી ભવિષ્યમાં કોઈની સામે હાથ લાંબો ના કરવો પડે. 

વિચરતી જાતિઓમાં આર્થિક આયોજનનો અભાવ છે આ આયોજન એ લોકો કરતાં થઇ જાય તો એમનાં ઘણા પ્રશ્નોનું નિવારણ પોતાની મેળે આવી જશે. બસ જરૂર છે એમને આર્થિક રીતે બેઠા કરવાની...

ફોટોમાં કમુબેન શાકભાજીનો વ્યાપાર કરતાં.