Not many from the younger generations would be aware of the fact that before cinema, television and the likes invaded the entertainment world, it was the communities from nomadic tribes in whom rest the onus of providing entertainment to the society. The story that we share with you is about one such traditional form of entertainment that is gradually vanishing.
A group of 8 to 10 men from Raval community wander from village to village and perform the act of Tod. it is basically an act in glory and worship of Goddess Amba. Durign the months of Navratri these men visit villages and entertain people with Tod. In the act one of the men becomes Buddho (old), he dresses up like a police,adorns ‘ghonghroo’, holds a broom made with peacock feathers in one had and a hunter in another. Other men dressed in a ghaghra and kurta with a turban on head become Sediya (servants of Goddess). The Sediya sing in glory of the Goddess, perform Garba to please the Goddess. The Buddho also participates in worshipping the Goddess along with the Sediya but once the Goddess is pleased he starts canning the Sediya, it is believed that only if the Sediya are able to endure the caning has the Goddess pleased.
This rare acts of performing arts are ebbing away. Only one or two groups remain in entire Gujarat who perform Tod. VSSM who is working towards reviving many such beautiful performing arts is organising an event on 22nd November 2014.
In the picture below is Valabha as Buddo. Valabha and his group performed Tod during the Ramkatha by Res. Shri. Morari Bapu.
ગુજરાતીમાં અનુવાદ...
વિચરતી જાતિમાંના રાવળ સમુદાયની અદભૂત કળા તોડ..જે હવે લુપ્ત થઇ રહી છે..
મનોરંજનના માધ્યમો ઉપલબ્ધ નહોતા ત્યારે સમાજને મનોરંજન પુરુ પાડવાનું કામ વિચરતી જાતિઓએ જ કર્યું છે. આજે આવી જ એક પરંપરાની વાત કરવી છે.
રાવળ સમુદાયના પુરુષો ૮ થી ૧૦ વ્યકિતઓનું એક જૂથ બનાવી ગામે ગામ ફરીને ટોડ ખેલવાનું કામ કરે અને એનાથી એમનું ગુજરાન ચાલે. ટોડ એટલે મૂળ તો માતાજીની આરાધના. માતાજીના પવિત્ર મહિના ચૈત્ર અને આસોમાં ગામે ગામ ફરીને આ જૂથ ટોડ થકી લોકોનું મનોરંજન કરે.
જુથમાંથી એક વ્યકિત બુઢ્ઢો બને જે પોલીસ જેવા ખાખી કપડાં પહેરે અને પગમાં ઘૂંઘરું બાંધે એના એક હાથમાં મોરના પીછાંની સાવરણી હોય અને બીજા હાથમાં તાડ હોય. આ તાડ એટલે મુજાળીના ઘાસમાંથી બનેલો ચાબૂક અને બાકીના પુરુષો (ઓછામાં ઓછામાં પાંચ) સેળિયા(માતાજીના સેવકો) બને. આ સેળિયા ઘાઘરો, માથે પાઘડી અને ઘાઘરા ઉપર પહેરણ પહેરે. આ સેવકો માતાજીની આરાધના કરે, ગરબા ગાય એનાથી એમને માતાજી પ્રસન્ન થાય. બુઢ્ઢો પણ ગરબા અને આરાધનામાં ભાગ લે પણ જેવા માતાજી પ્રસન્ન થાય એટલે બુઢ્ઢો એના હાથમાં રહેલા ૧૦ ફૂટ લાંબા તાડથી સેવકો ઉપર વાર કરે જેને તાડ લીધો કેહવાય અને સેવકો આ તાડ ખમી શકે તો જ એને સાચે સાચે માતાજી પ્રસન્ન થયા કહેવાય..
રાવળ સમાજની આ અદભૂત કળા આજે લુપ્ત થવાના આરે છે. કદાચ એકાદ બે જૂથ છે જે ક્યારેક ક્યારેક ટોડ ખેલે છે બાકી હવે આ કળાને ધારણ કરનાર કોઈ રહ્યું નથી. ફોટોમાં દેખાય છે એ બુઢ્ઢો એટલે પાંચડાગામના વાલાભા. જેમણે vssmના આગ્રહને માન આપી વિચરતી જાતિઓ માટે આયોજિત પૂજય મોરારીબાપુએ કરેલી રામકથામાં ટોડ નો ખેલ કર્યો હતો.
વિચરતી જાતિઓની આવી જ અદભૂત પણ વિલુપ્ત થઇ રહેલી કળાને સમજ સમક્ષ ફરી મુકવાનો એક પ્રયાસ ૨૨ નવેમ્બર ૨૦૧૪ ના રોજ ટાગોરહોલમાં કરવાનું આયોજન છે... સમાજ આ કાર્યક્રમમાં સક્રિય સહભાગી બને એવી શ્રદ્ધા સાથે.....
No comments:
Post a Comment