'I do not want any loan, what if I am unable to repay the money????'

Parvatiben Salat is a woman from whose life responsibilities just does not cease to exit. Parvatiben has been residing in the village of Vavdi since last many years. After the death of her husband at a very young age Parvatiben raised her 3 sons and 1 daughter single handedly. With whatever money she had she also managed to marry them off. But challenges continued to stay with her. Her elder son Govind got addicted to alcohol, his wife left him, he became diabetic but still he did not leave his habit of drinking. 

Parvatiben’s second son also got addicted to alcohol, he along with his wife and daughter left home and settled in Gondal. The couple would fight everyday and their young daughter was at the receiving end of this marital discord. The couple would vent out their anger on the little girl, they would keep her hungry and  beat her up often. Parvatiben would witness all this when she visited her son. She could not bare the pain of the young girl and here brought her along. The grand-daughter began staying with her. The third son just walked out of the house with his family and has settled in Junagadh. He has never looked back and inquired about the well being of his mother of rest of the family. As if all this was not enough Parvatiben’s daughter has left her husband and come  back along with her two daughters. The reason being her husband’s alcoholism and physically abuse. 

At the age when she had to sit back and relax Parvatiben has responsibility of a son, daughter and three young girls. A shattered Parvatiben happened to meet VSSM’s Kanubhai. The reason of meeting was getting a voter ID card but once Kanubhai got to know Parvatiben’s history he helped her with getting ration card and Adhar identification number as well. Getting all these documents was reassuring for Parvatiben but still sustaining the family was a difficult task for her. 

Parvatiben and her daughter Bhanu were skilled at selling jewellery and cosmetics but since it involved capital investment they never took it up on continuous basis. Whenever Parvatiben had spare money say around Rs. 500 she would purchase some products like earrings, chains for neck, bindis etc. from the  wholesale market and set out for selling in neighbouring regions. But this business did not bring more money and saving became impossible so she would get into collection scrape. His alcoholic son Govind would frequently get into a fight with her and take away whatever little money she had on hand, if she resisted he would sell household items to buy his daily dose of alcohol. 

The meeting with Parvatiben helped Kanubhai understand the daily challenges she faced. Parvatiben felt that if se began the trade of selling cosmetics and jewellery the business will bring her more earning that picking up scrape. Kanubhai assured her that VSSM will provide her financial assistance to set buy stuff to begin business. However,  Parvatiben  refused to take any loan, ‘what if I can’t repay back?’ being her concern. Kanubhai counselled her and she agreed to go ahead with her business idea. Initially she took a loan of Rs. 5000.  In October 2014 with capital hand Parvatiben stocked up her bag she takes along for selling with enough stuff. In the meantime her daughter Bhanu began going for picking scrap. Parvatiben’s business did well and she kept buying more stuff from money she earned. On November 15th, Parvatiben returned all the loan amount as she now had money on hand. It was a rather delightful news for all of us. We had to push her to build up her stock and take Rs. 3000 from us for the same. 

Kanubhai also counselled Govind, who has since left drinking but his feet needed medical attention. His condition has improved following the treatment. He is asking Kanubhai to help him find some work. The small girls of the family who are school going age now have been enrolled in the Vavdi village school. The girls are regularly attending school. Parvatiben has a back account now and  has already saved Rs. 2000 after paying the loan amount of Rs. 5000. 

‘Had I not met you, life would have been difficult and very miserable. I had lost hope. But now things are looking better. They are falling in place. I want to educate my grand-daughters well so they do not have to face the miseries I have faced,’ says a rather relived Parvatiben. ‘Kanubhai, you are really good at counselling people to give up drinking, one more son of mine needs your attention and you have to make him give up drinking.’ she says with a smile. 

In the picture Parvatiben at her home 

હું લોન લઉં અને ભરી ના શકું તો? – પાર્વતીબેન સલાટ

વાવડીગામમાં પાર્વતીબેન સલાટ છેલ્લાં ઘણા વર્ષથી પોતના પરિવાર સાથે રહે. નાની ઉંમરમાં વિધવા થયેલા પાર્વતીબેનને ત્રણ દીકરા અને એક દીકરી. બધાના લગ્ન એમણે શક્ય સગવડ કરીને કર્યા પણ કર્મમાં દુઃખ જ લખેલું. મોટા દીકરા ગોવિંદને દારૂની લત લાગી ગઈ. એની પત્ની ઘર છોડીને ચાલી ગઈ. ડાયાબીટીસ લાગુ પડયો પણ દારૂની લતના છૂટી. વચેટ દીકરો પત્ની સાથે ગોંડલ જઈને રહ્યો. એને પણ દારૂની લત લાગી. એને નાની દીકરી થઇ, ઘરમાં રોજ રોજ ઝગડા થાય. પાર્વતીબેન એના ઘરે જાય અને આ બધું જુએ. નાની ફૂલ જેવી દીકરીને વગર વાંકે ભૂખ્યા રહેવાનું કે માર ખાવાનું એ ના જોઈ શકે. એટલે દીકરીને પોતાની સાથે લઈને વાવડી આવી ગયા. સૌથી નાનો દીકરો પોતાના પરિવાર સાથે આ બધી જવાબદારીમાંથી દુર જુનાગઢ જઈને રહ્યો એણે પાછું વળીને ક્યારેય પાર્વતીબેન તરફ ના જોયું. આ બધી કઠણાઈ ચાલતી હતી ત્યાં દીકરી ભાનુ પોતાની બે દીકરીઓ સાથે સાસરેથી પાછી આવી. કારણ પતિનું દારૂનું વ્યસન અને રોજરોજની મારઝૂડ.

જયારે ઘરની જવાબદારીમાંથી નિવૃત થવાનું હતું એ ઉંમરે પાર્વતીબેનના માથે ગોવિંદ, ભાનુ અને ત્રણ નાના બાળકોની જવાબદારી આવી. માનસિક રીતે ભાંગી પડેલા પાર્વતીબેનનો સંપર્ક vssmના કાર્યકર કનુભાઈ સાથે થયો. મૂળ તો મતદારકાર્ડ બાબતે આપણે એમને મદદરૂપ થયા પણ એમની સમગ્ર પરિસ્થતિ જાણ્યા પછી કનુભાઈએ એમને રેશનકાર્ડ અને આધારકાર્ડ કઢાવી આપવામાં મદદ કરી. આ બધું મળ્યું એટલે એ ખુબ રાજી થયા પણ પરિવારના સૌનું ગુજરાન ચલાવવાનું એમના માટે મુશ્કેલી ભર્યું બની રહ્યું હતું. 

પાર્વતીબેન અને ભાનુ બંનેને શૃંગાર પ્રસાધનો વેચવાનું આવડે. પહેલાં એ કામ કરેલું પણ એમાં મૂડી રોકાણ કરવું પડે. એટલે જયારે હાથમાં રૂ. ૫૦૦ આવે એટલે પાર્વતીબેન કાચની પેટીમાં કાનની બુટ્ટી, ચાંદલા, ગાળામાં પહેરવાની ચેઈન વગેરે ખરીદી વેચવા જાય પણ એમાંથી બચત ખાસ થાય નહિ. એટલે ભંગાર વીણવા જાય. દીકરો ગોવિંદ સાથે રહે અને રોજ દારૂ પીવા ઝગડીને પૈસા લઇ જાય. ના આપે તો ઘરમાં પડેલી વસ્તુ વેચીને પણ દારૂ પીવે. 

કનુભાઈએ પાર્વતીબેનની આખી સ્થિતિ જાણી. કટલરીનો સમાન વેચવામાં અને ભંગાર વીણી અને વેચવામાં કેવું વળતર મળે એ અંગે વિગતો સાંભળી. કટલરીનો સમાન વેચવામાં વધારે મળતર મળે એવો પાર્વતીબેનને વિશ્વાસ. કનુભાઈએ એમને સામાન ખરીદવા vssmમાંથી લોન મળશે તમે એમાં આગળ વધો એમ કહ્યું. પણ પાર્વતીબેને કહ્યું, ના હું લોન લઉં અને ના ભરી શકું તો? મારે નથી લેવી. પણ કનુભાઈએ સમજાવ્યા અને રૂ.૫૦૦૦ લોન પેટે આપ્યાં. ઓકટોબર -૧૪માં એ લોનની રકમમાંથી સામાન લાવ્યાં. ભાનુ પણ ભંગાર વીણવા જવા માંડી. પાર્વતીબેન પણ જેમ જેમ સામાન વેચાતો જાય એમ એમ નવો ભરતાં જાય. નવેમ્બર મહિનાની ૧૫ તારીખે એમણે રૂ.૫૦૦૦ કનુભાઈને પરત આપ્યાં. એમણે કહ્યું, આટલાં અમે કમાઈ લીધા હવે બધું ચાલશે. સાંભળીને અમે રાજી થયા. પણ કનુભાઈએ લોન પેટે રૂ.૨૦૦૦ પરત લઇ રૂ.૩૦૦૦ પાછા આપી વધારે સમાન ભરવા કહ્યું અને આવતાં

મહીને લોનની બાકીની રકમ આપવા કહ્યું.

ગોવિંદને કનુભાઈએ સમજાવ્યો એણે દારૂ બંધ કરી દીધો છે પણ એના પગમાં રસી થઇ હતી એટલે એ ઉભો નહોતો થઇ શકતો એની દવા કરાવી. હવે એની તબિયત સારી થઇ છે. એણે પોતાને કંઈ કામે લગાડવા કનુભાઈને વિનંતી કરી છે. ભાનુની બે અને એના ભાઈની એક દીકરીમાંથી બે દીકરીઓ જે શાળાએ જઈ શકે એ ઉંમરની છે એમને વાવડી ગામની પ્રાથમિક શાળામાં દાખલ કરી દીધી છે અને આ બંને નિયમિત શાળામાં જવા માંડી છે. પાર્વતીબેને બેંકમાં બચત ખાતું ખોલાવ્યું છે અને રૂ.૨૦૦૦ જેટલી બચત એમણે જમા કરાવી લીધી છે. 

પાર્વતીબેનને કહ્યું, ‘તમે અમને ના મળ્યા હોત તો આ બધું કેમનું ગોઠવાત? હું તો જિંદગીથી હારી ગઈ હતી. પણ હવે સારું થશે. મારે મારી પૌત્રીઓને પણ ખુબ ભણાવવી છે. જેથી એમના જીવનમાં આવું વેઠવાનું ના આવે.. ’ અને છેલ્લે હસતાં હસતાં એમણે કહ્યું, ‘કનુભાઈ તમે દારૂ છોડાવવાનું કામ ખુબ સારી રીતે કરી શકો છો. મારો એક દીકરો હજુ દારૂના રવાડે છે એને પણ તમારે દારૂ છોડાવવાનો છે..’ 

ફોટોમાં પાર્વતીબેન જે સ્થિતિમાં રહે છે એ જોઈ શકાય છે..

it all seems like a dream….. even before the government support reach them, the Vadee families have begun constructing their homes!!

In the town of Dhangadhra, the  construction of homes of 155 Vadee families  is already underway… and the reason it is  worth mentioning here is because the government aid to construct houses has not reached these families yet. They are managing with the money they have or can mobilise on their own. Social welfare officer Shri. Aghara is amazed at this happening. ‘ It seems like  dream. Even before receiving government money these families have begun constructing their new homes!!!’ he says surprisingly. The general belief for Vadee community is they thrive on all things free, they seldom spend their own money and they never like to do labour intensive work. This was also the perception of Shri. Aghara who himself had experienced such behavioural traits of the Vadees. 

These families  have dug the foundation on their own, did not know the basics of construction but have constantly consulted the VSSM team members in the region Jayantibhai and Harshadbhai. ‘Is this fine, are we doing it right, Jayantinath??’ they inquired constantly.  The team members have such strong affiliation with these communities that they consider them one of their own (christening Jayantibhai to Jayantinath. Nath being the suffix in Vadee names or equivalent to bhai) Such remarkable break throughs are only possible because of such strong connect between the team and the communities.  Another astonishing fact is that these families today paid the first EMI towards the housing  loan from The Kalupur Commercial Cooperative Bank. Placing  tremendous faith in these families  the Kalupur Bank had lent each family a loan ranging anywhere between Rs. 10,000 to Rs. 50,000.  

An  urge to move into their own abodes can be clearly sensed. We can sense a glim of  joy in their eyes as their dream of moving into their own homes is soon to be a reality. The friends and well wishers of VSSM has provided support of Rs. 25,000 to  each of these families and we are extremely grateful for that. May we together make it possible for more an more such  families to move into their own abodes of love and happiness……...

‘આ સ્વપ્ન લાગે છે. હજુ સરકારની સહાય મળી નથી ને છતાં આ પરિવારો પોતાની પાસેથી સગવડ કરીને ઘર બાંધી રહ્યા છે’

ધ્રાંગધ્રામાં ૧૫૫ વાદી પરિવારોના ઘરો બંધાઈ રહ્યા છે. સમાજ કલ્યાણ અધિકારી શ્રી અગારા સાહેબ કહે છે એમ ‘આ સ્વપ્ન લાગે છે. હજુ સરકારની સહાય મળી નથી ને છતાં આ પરિવારો પોતાની પાસેથી સગવડ કરીને ઘર બાંધી રહ્યા છે’ મૂળ તો વાદી સમુદાય માટે સૌને એમ થાય કે, આ લોકો મફતનું જ ખાય પોતાના ખિસ્સામાંથી રૂપિયોય ના કાઢે કે મજૂરી પણ ના કરે! અઘારા સાહેબનો આ સમુદાય માટે એવો અનુભવ પણ રહ્યો હતો એટલે એમનું આ માનવું વ્યાજબી પણ હતું પણ ધ્રાંગધ્રાના પરિવારોએ પોતાના ઘરના પાયા જાતે ખોદયા, ચણતરમાં સમજ નથી પડતી પણ vssm ના કાર્યકર જયંતીભાઈ અને હર્ષદને વારંવાર પૂછ્યા કરે, ‘બરાબર બંધાય છે ને? જયંતીનાથ?’ જયંતીભાઈ વાદી સમુદાયના નથી પણ આ વાદી પરિવારોએ એમને ‘નાથ’નો ખિતાબ આપ્યો છે. મૂળ તો vssm ના કાર્યકરો

ની લાગણીના કારણે જ આ એકમય થવાનું થાય છે. આ પરિવારો પર ભરોષો મૂકી ‘કાલુપુર બેન્કે’ રૂ.૧૦,૦૦૦ થી લઈને રૂ.૫૦,૦૦૦ સુધીની લોન પ્રત્યેક પરિવારને આપી છે જેનો પહેલો હપ્તો આજે આ પરિવારોએ ચૂકવ્યો છે. અઘારા સાહેબને આ વાતથી ખૂબ આશ્ચર્ય થયું.

વાદી પરિવારોને પોતાના ઘરમાં જવાની ઝંખના તીવ્ર છે. એમની આંખોમાં પોતાના ઘરની ખુશી અમે જોઈ શકીએ છીએ. vssm સાથે સંકળાયેલા સ્વજનોએ પ્રત્યેક પરિવારને ઘર બાંધવામાં રૂ.૨૫,૦૦૦ની મદદ કરી છે.. સૌનો આ તબક્કે આભાર માનું છું.. અને વધારે ને વધારે પરિવારોને વહાલપની વસાહતમાં લઇ જવામાં સૌ નિમિત બને એવી શ્રદ્ધા રાખું છું...

વસાહતમાં બંધાઈ રહેલાં ઘરો...

It is hard to believe that a single meeting is enough for an official to understand our concern and issue BPL ration cards……..

8 families from Dafer community have been residing at Danawada village of Surendranagar’s Muli block for many years now. They earn their living either by guarding boundaries or working as manual labour. Inspite of residing in Danawada for all these years they have no proof of residence from the village. VSSM’s efforts enabled them to acquire Voter ID cards, but getting Ration cards was proving to be a huge challenge. Considering the economic status of these families it was  evident that they be eligible for BPL or Antyoday ration cards but the local administration was unwilling to pay heed to our frequent requests of allotting them the said ration cards.  There is a government regulation stating  that a Voter ID card is enough as a proof to process ration card applications of families from  Nomadic and De-notified communities still, the administration kept asking for multiple documents for proofs. 

The current local administration of Muli block is very empathetic and sensitive. After VSSM team member Harshadbhai briefed the Additional Mamlatdar Shri. G. B. Podiya on this particular issue he assured him that only BPL ration cards will be issued to these families. Shri. Podiya was aware of both the conditions under which the Dafer community  survives and the VSSM’s endeavours for such marginalised communities. Looking at the past experience with the administration of Saurashtra it was hard to believe that a particular officer would understand our appeal and uphold his assurance. But on 5th January 2015 Shri. Podia called these 8 Dafer families to his office and issued them BPL ration cards!!

As Harshad says, ‘its hard to believe that a single meeting is enough for any government official to understand and accept our concerns!!’ It is the positive attitude of the Muli block administration that has resulted into issuance of BPL ration cards to these Dafer families. 

એક વખતમાં જ કોઈ અધિકારી આ પરિવા

રોની સ્થિતિ સમજી આપણી વાત સ્વીકારી BPL કાર્ડ આપી દે માન્યામાં જ ના આવે!

સુરેન્દ્રનગર જીલ્લાના મુળી તાલુકાના દાણાવાડાગામમાં ૮ ડફેર પરિવારો વર્ષોથી રહે. આ પરિવારો સીમરખોપું અને છૂટક મજૂરી કરીને ગુજારો કરે. વર્ષોથી આ ગામમાં રહેતાં હોવા છતાં આ ગામમાં રહેતાં હોવાના કોઈ આધાર એમની પાસે નહીં. vssmની મદદથી એમને મતદાર કાર્ડ મળ્યાં. પણ રેશનકાર્ડ મળવાનું ખુબ મુશ્કેલ હતું. એક તો વહીવટીતંત્રમાં આ પરિવારોની સ્થિતિને અનુરૂપ એમની અન્નસુરક્ષા જળવાય એ માટે BPL કે અંત્યોદય કાર્ડ આપવા જોઈએ એવી આપણી માંગ પણ એ માટે એ તૈયાર નહિ. વળી મતદારકાર્ડ સિવાયના અન્ય આધાર પુરાવા પણ માંગવામાં આવે. જબકી આપણી રજૂઆતના કારણે વિચરતા પરિવારોને મતદારકાર્ડના આધારે રેશનકાર્ડ આપવાનો ઠરાવ થયેલો પણ એ માન્ય રાખવામાં આવે નહી. 

હાલમાં મુળી તાલુકાનું વહીવટીતંત્ર ખુબ સંવેદનશીલ છે. ડફેર પરિવારોને BPL કાર્ડ મળવા જોઈએ એવી વાત vssm ના કાર્યકર હર્ષદે નાયબ મામલતદાર શ્રી જી.બી. પોડિયાને કરી. શ્રી પોડિયા પોતે પણ ડફેર પરિવારોની સ્થિતિ જાણે અને સાથે સાથે સંસ્થાના કામને પણ જાણે એમણે આ પરિવારોને BPL જ આપીશું એવી ખાત્રી આપી. પણ હર્ષદ કહે છે, એમ બહુ ભરોષો ના થાય. સૌરાષ્ટ્રમાં વહીવટીતંત્રનો અમારો અનુભવ બહુ સારો નહિ અને એક વખતમાં જ કોઈ અધિકારી આ વાત સ્વીકારી BPL કાર્ડ આપી દે માન્યામાં જ ના આવે! પણ મુળીમાં વહીવટીતંત્રની હકારાત્મક લાગણીના કારણે આ થઇ શક્યું. તા.૫ જાન્યુઆરી૨૦૧૫ ના રોજ નાયબ મામલતદાર શ્રીએ ૮ પરિવારોને મામલતદાર કચેરીમાં બોલાવીને કાર્ડ આપ્યા. 

ફોટોમાં BPL રેશનકાર્ડ સાથે મામલતદાર કચેરીની બહાર ૮ પરિવારો.. 

Sonalben’s determination makes all the difference…….

She was born in extreme poverty and later survived under extreme poverty too but she is determined not allow her children to inherit such poverty.  Sonalben Bajaniya,  a very strong willed and wise lady and her husband Dineshbhai Bajaniya earned living working as labourers and survived on the daily wage they earned.  Soon after her marriage she began working and supporting her husband in earning for the family. She managed the earning well and planned the finances of the family. A trait that is almost non existent in the nomadic communities. With the birth of their first child she expressed her desire of moving from the shanty they were living in to a better and cleaner neighbourhood and a better house. She was not willing to raise her child in unhygienic environment. The family and husband were against it as the rentals of such houses are quite high something that the family can absolutely not afford also what was the need as all of the community live under such conditions!!. But Sonalben remained persistent in her wish and soon the family moved to a better and cleaner place. In Deesa town the rentals for ever mediocre  homes were too much to afford. Sonalben and Dineshbhai paid  Rs. 2000 for their dwelling which was too high for the family to afford. But since Sonalben had promised herself to pull the family out of poverty she took the plunge. 

A few months back L. P. Savaninagar,  an unbar settlement for the Nomadic and De-notified communities supported by government and VSSM came into existence  in Nava Deesa. In this settlement Sonalben and Dineshbhai also had their house built.  The only concern she had when the houses in the settlement were under construction was to move into it as soon as possible as paying the rent was proving to  be a challenge. The moment the settlement was completed Sonalben’s family was the first to move in.  She wanted to venture out for work but the growing children required her presence at home. She wanted to educate her children well and so need the income to afford it. Her quest was to begin some work from home!! But what could that be????

The Balghar by VSSM functioned just opposite her home in the settlement, whenever possible she volunteered in assisting  Baldost Mahesh in organising the daily  the activities of the Balghar. One day she shared her concern of finding some work at home with Mahesh.

It has been a general practice of starting a small grocery kiosk in the vicinity of the new settlement. Any resident of the settlement willing to start a business is given the necessary support to begin a kiosk. The L.P. Savlani settlement also had similar kiosk but for some reason the person running it decided to wind up the kiosk. The residents had to walk a distance even for purchasing one small item. Mahesh suggested that Sonalben begin selling small stuff of daily need from her house. Sonalben stocked up the goods from he savings she had. People requested her to start selling milk, but this would require a refrigerator. Sonalben requested VSSM to support the purchase of a refrigerator. VSSM provided a loan of Rs. 10,000 for the same.  Now with the refrigerator she stocks up milk and the business is doing well and income is good. Being at home she also helps in the activities of the Balghar as well. 

Everytime I go to Deesa settlement I have to have tea by Sonalben. ‘I now have a house because of VSSM and the government, a house of my own saves me a monthly Rs. 2000 and with your support the business is also doing well. How can I thank you enough, I don’t have words to express my gratitude for all that you have done for me,’ says a rather emotional Sonalben, a gutsy lady who is willing to swim against the tide for the betterment of her family……..

સોનલબહેનના મનોબળને સો સલામ.. 

સોનલબહેન બજાણિયા..અને પતિ દિનેશભાઈ બજાણિયા છૂટક મજૂરી કરે. સોનલબહેન ખુબ ગરીબ સ્થિતિમાં મોટા થયા. પણ પોતાનાં બાળકોને વારસામાં ગરીબી નથી આપવી એવો નિશ્ચય. એટલે લગ્ન પછી તુરત દિનેશભાઈને આર્થિક રીતે મદદરૂપ થવાય એટલે મજૂરી કરવા લાગ્યા. પૈસાનું સરખું આયોજન કરે. મોટાભાગે વિચરતી જાતિમાં આ આયોજન કરનારા ખુબ ઓછા મળે. તેમના ઘરે  પહેલા બાળકનો જન્મ થયો એટલે નક્કી કર્યું બાળક સાથે આ રીતે ઝુપડામાં, અસ્વચ્છ વાતાવરણમાં નથી રહેવું. ભાડેથી ઘર લેવાનો નિર્ણય કર્યો.. પતિ અને પરિવારે સમજાવ્યા કે ભાડામાં કેટલા બધા પૈસા જાય અને આપણે વળી એવી શી જરૂર છે પણ એમનું મન મક્ક હતું. આખરે ભાડાના ઘરમાં રહેવાનું શરુ કર્યું. ડીસા શહેરમાં પ્રમાણમાં ઠીક જગ્યા પર મહીને રૂ.૨૦૦૦ ભાડું. ખુબ મોટી રકમ પણ થઇ રહેશે એવી શ્રદ્ધા. આ દરિદ્રતામાંથી બહાર આવવા માનસિક રીતે એમણે તૈયારી કરી જ લીધેલી. 

નવા ડીસામાં સરકાર અને vssmની મદદથી L .P સવાણી નગરનું નિર્માણ થયું. એમાં એમનું પણ ઘર બન્યું. ઘર બનતું હતું એ વખતે રોજ એક જ વાત પૂછે ઘર ક્યારે પૂરું થશે. ઓગસ્ટ-૨૦૧૪માં વસાહત બની ગઈ. એ પહેલાં રહેવાં આવ્યાં. 

એમના બાળકો મોટા થતાં જતા હતાં. માં તરીકે બાળકોના ઉછેર માટે પણ એમની ઘરમાં હાજરી હોવી એમને જરૂરી લાગે. પણ કામ તો કરવું પડે આર્થિક જરૂરિયાત અને બાળકોને સારું શિક્ષણ આપવા આ જરૂરી હતું. ઘરે રહીને કંઇક કામ થાય તો તે કરવાની એમના મનમાં ચાહના પણ શું કરવું?

એમના ઘરની સામે જ vssm આ વસાહતના બાળકો માટે બાલઘર ચલાવે. બાલદોસ્ત મહેશને એ બાળકો માટેની તમામ વ્યવસ્થા ગોઠવવામાં મદદ કરે. એમણે મહેશને પોતાનાં મનની મુંઝવણ કહી. 

વિચરતી જાતિની વસાહતોમાં પરચુરણ સામાન (કરીયાણું કે અન્ય ઘર વખરીનો સામાન) વેચવા માટે નાની દુકાન કે ગલ્લો વસાહત બહારના જ કોઈ વ્યક્તિ કરે. આપણી આ વસાહતમાં પણ એવી વ્યવસ્થા થઇ ગઈ હતી પણ થોડા સમયમાં જ જેમણે દુકાન કરી હતી એમણે કોઈક કારણસર દુકાન બંધ કરી દીધી. વસાહતના લોકો ખુબ હાલાકી વેઠી રહ્યા હતાં. મહેશે સોનલબહેનને પોતાનાં ઘરમાં જ બાળકો માટેનો સમાન અને અન્ય પરચૂરણ વસ્તુ કે જેની લોકોને રોજે રોજ જરૂર પડે છે એ વેચવા માટેની વ્યવસ્થા માટે કહ્યું. સોનલબહેને પોતાની બચતમાંથી એ કર્યું. હવે વસાહતમાંથી દૂધ રાખવાની વિનંતી પણ આવી. જેના માટે સોનલબહેનને ફ્રીજ જોઈતું હતું. એમણે એ માટે vssm મદદરૂપ થઇ શકે એવી વાત કરી. આપણે એમને રૂ.૧૦,૦૦૦ની લોન આપી. સોનલબેન એમાંથી ફીજ અને થોડો સામાન લાવ્યાં. એમની આવક ખુબ સારી થાય છે. એ પોતાના બાળકોની સાથે સાથે વસાહતના બાળકોને પણ ભણાવવામાં મદદરૂપ થાય છે.

ડીસા – વસાહતમાં જઉં ત્યારે સોનલબહેન ખુબ સરસ ચા બનાવીને અચૂક પિવડાવે. એમની સાથેની વાતમાં એમણે સાહજિક રીતે જ કહ્યું, ‘સંસ્થા અને સરકારના પ્રતાપે મારું પોતાનું ઘર થયું. મારા મહિનાના રૂ.2,૦૦૦ બચ્યાં. અને ઘરે બેઠા આ સરસ ધંધો ગોઠવી આપવામાં પણ તમે સહાય કરી. મને તમે જે સુખ આપ્યું છે એની વાત માટે મારી પાસે શબ્દો નથી.’ એ લાગણીવશ થઇ ગયા.  ફોટોમાં સોનલબેન ઘરમાં ચાલતી એમની દુકાન સાથે .

એમના મનોબળને સો સલામ.. 

with such changing approach the future sure looks bright for these communities...

The 143 nomadic families living in Juna Deesa region of Banaskantha have been alloted residential plots however,  the current condition of the land makes it impossible  for any construction to commence on it. The land is  infested with wild shrubs and bushes. It  also needs to levelled up. Clearing  and levelling the land requires lots of  funds. Throughout the last couple of months a very supportive  district administration tried its level best to get funds sanctioned for the said job but found it impossible since there are no budgetary allocations for such expenditure. According to the  government estimate the expenditure is close to Rs. 10 to 11 lacs.   Ultimately, after many sincere efforts  the Banaskantha district Collector Shri. Rana informed  "that it would be better if the families or the organisation mobilised   the required funds. In absence of any budget the wait for government funds would be too long and we will be unnecessarily wasting precious time."

What now?? How to mobilise so much of money was the question that we all faced?? The families who have been alloted land are either daily wage earners or survive on traditional occupations. Funding the project of cleaning up the land was an impossible task. We spoke to the community leaders from these families and informed them that the funds had to be mobilised by us. The leaders called for a joint meeting of 143 families. On 2nd January these families met and showed readiness to contribute towards the expense of levelling the land. It has been decided to mobilise Rs. 5000 per family, form an association and work under its leadership. 

The concept of saving just does not exist in the the lives of these families and yet their agreeing to save and contribute speaks volumes about the changing mindsets and approach of these communites. The poor just do not like to work hard, they love to live on charity, they can just survive on freebies are some notions the privileged have about the poor and such change has proved them all wrong. The future sure looks bright and hope filled for them. 

in the picture ...the meeting of 2nd January in progress...

એમનો અભિગમ અને સમજણ બદલાઈ રહી છે..

બનાસકાંઠાના જુના ડીસામાં વિચરતા સમુદાયના ૧૪૩ પરિવારોને સરકાર દ્વારા રહેણાંક અર્થે પ્લોટ ફળવાયા છે. પણ આ જગ્યા પર હાલની સ્થિતિમાં ઘર બાંધી શકાય તેમ નથી. જમીનમાં ખાડા ટેકરા અને પુષ્કળ ઝાડી ઝાંખરા છે. જ્યાં સુધી જમીન સમતળ ના થાય ત્યાં સુધી ઘર બાંધકામનું કામ શરુ કરી શકાય નહિ. બનાસકાંઠાનું સમગ્ર વહીવટી તંત્ર ખુબ હકારાત્મક રીતે મદદરૂપ થાય પણ આ જમીન સમતળ માટેના ખર્ચની જોગવાઈ એમની પાસે પણ નહીં.

આદરણીય કલેકટર શ્રી રાણા સાહેબે પૂરો પ્રયત્ન કર્યો પણ આ નીમિતનો ખર્ચ સંભવિત નહોતો. એમણે છેવટે કહ્યું, ‘આ જમીન સમતળ તમે(સંસ્થા)/આ પરિવારો જાતે કરાવી લો તો ખુબ સારું. હાલમાં જોગવાઈ નથી અને એ માટે વધુ સમયની રાહ જોવી એના કરતા ઝડપથી કામ શરુ થાય તેમ કરીએ એ વધારે યોગ્ય છે.’ એમની વાત સાચી હતી. પણ ખર્ચ ઘણો મોટો - સરકારી અંદાજ  પ્રમાણે રૂ.૧૦ થી ૧૧ લાખ.. શું કરવું? 

જે પરિવારોના ઘર બાંધવા છે એ બધા જ છૂટક મજૂરી કે પોતાના પરંપરાગત વ્યવસાય ઉપર નભે છે. આ પરિવારોના આગેવાનો સમક્ષ જમીન સમતળ આપણે આપણા ખર્ચે જ કરવાની છે એ વાત કરી. એમણે આ સંદર્ભે ૧૪૩ પરિવારોની એક બેઠક આયોજિત કરી એમાં આ વાત મુકવા કહ્યું. તા. 2 જાન્યુઆરી ૨૦૧૫ના રોજ એમની સાથે બેઠક થઇ. બધા પરિવારોએ પોતાની રીતે જમીન સમતળ નો ખર્ચ કાઢવાની તૈયારી દર્શાવી. એમણે હાલ પુરતું ઘર દીઠ રૂ.૫,૦૦૦ ભેગા કરવાનું નક્કી કર્યું. અને એમની મંડળી બનાવીને એના નેજા હેઠળ આ આખું કામ થાય તેમ ગોઠવ્યું.. 

ગરીબ માણસો બધું મફતનું જ લેવા ઇચ્છે છે એમને મહેનત કરવી નથી વગેરે જેવા વિધાનો આ પરિવારોએ ખોટા પડ્યા. સૌ પરિવારોએ સરકારે પ્લોટ આપ્યા એ માટે આભાર વ્યક્ત

કર્યો અને ખુબ ઝડપથી વસાહતનું નિર્માણ થાય એમ કરવાંનો નિશ્ચય કર્યો.. બચત આ પરિવારો કરતાં જ નથી. રોજ લાવવું અને ખાવું પણ હવે આ બધું સમજી રહ્યા છે... એમનો અભિગમ અને સમજણ બદલાઈ રહી છે.. જે એમનાં આવનારા ભવિષ્ય માટે આશાસ્પદ છે..

ફોટોમાં આ પરિવારો સાથે જમીન સમતળ અને ઘર બાંધકામનું આયોજન થઇ રહ્યું છે એ વેળાની તસ્વીર છે..