The Vasfoda family members with their now useless Voter ID cards

A single nomadic family from Vansfoda community resides in Gajdinpura village of Patan's Sami block. The efforts of VSSM made it possible for this family to acquire Voter ID card and Ration card in the year 2011. When it came to making the village their permanent residence  the Sarpanch would just not agree to allot a residential plot to this family. It was difficult to understand why he would oppose providing plot to a single family. We made numerous requests to him but still he did not budge. After our dialogue he stopped opposing publicly but continued to resent allotment of plot. 

During the recent general elections three members of this family went to exercise  their franchise but were taken by surprise when their names did not feature in the village voting list. How could this happen as they had previously voted during the local polls!! They informed VSSM team member Mohanbhai about the issue. After the elections Mohanbhai went on to meet the Booth level Officer (BLO), Revenue officer and the Sarpanch but nobody helped in solving the mystery. All of them  collectively  displayed their ignorance on the issue. We took this matter forward and complained to the Mamlatdar. He also spoke to the BLO but nothing was revealed. The mamlatdar asked us to make fresh applications  for the Voter ID cards promising that new cards will be issued soon. 

The question here is not about getting new cards but how can something like this happen and till how long will such resistance continue…..

In the picture below : the Vasfoda family members with their now useless Voter ID cards. 

પાટણ જીલ્લાના સમી તાલુકાના ગાજદિનપુરામાં એક વાંસફોડા પરિવાર રહે છે. આ પરિવારને ૨૦૧૧માં આપણે મતદારકાર્ડ અપાવવામાં નિમિત બન્યા હતાં. તે પછી એમનું રેશનકાર્ડ પણ બન્યું. પણ રહેણાંક અર્થે પ્લોટ આપવા માટે સરપંચ સહમત નહિ. સરપંચને સમજાવવાની કોશિશ પણ કરી પણ એ સહમત નહિ. ‘વાંસફોડા સમુદાયનો એક જ પરિવાર છે એના એકના ગામમાં રહેવાથી ગામને શું નુકશાન થશે એમને કાયમ આ ગામમાં વસાવવામાં મદદરૂપ થાવ એવી વિનવણી પણ કરી.’ પણ આપણી આ વાત થયા પછી એમણે જાહેરમાં આ પરિવારના વસવાટનો વિરોધ કરવાનું બંધ કર્યું પણ એમના વસવાટ માટે તો એ તૈયાર ના જ થયા. 

૨૦૧૪માં આયોજિત લોકસભાની ચૂંટણી વખતે આ પરિવારોના ત્રણ પુખ્તવયના લોકો મતદારકાર્ડ સાથે મત આપવા ગયા તો એમનું નામ મતદાર યાદીમાં હતું જ નહિ. આવું કેમ થયું અત્યાર સુધી તો એમનું નામ હતું અને એ મત પણ આપી ચૂક્યા છે! એમણે vssmના કાર્યકર મોહનભાઈને આ અંગે જાણ કરી. ચૂંટણી પછી મોહનભાઈ ગાજદિનપુરા ગયા અને BLO(બુથ લેવલ અધિકારી), તલાટી અને સરપંચને મળ્યા પણ આ ત્રણેમાંથી કોઈ આ કેમ થયું એ કેહવા તૈયાર નથી. એ કહે છે કે, ‘અમને નથી ખબર એમના નામ કેમ નીકળી ગયા!’ 

આપણે આ અંગે મામલતદાર શ્રીને રજૂઆત કરી એમણે BLO ને આ થવાનું કારણ પૂછ્યું પણ સાચું કારણ કોઈ આપવા તૈયાર નથી. મામલતદાર શ્રી એ કહ્યું, ‘એમની મતદારકાર્ડ માટે ફરીથી અરજી કરી દો. અમે કાર્ડ આપી દઈશું.’ સમગ્રપણે વિચરતા પરિવારોની સ્વકૃતિ ક્યારે થશે? એ પ્રશ્ન સતત મૂંઝવે છે.. પણ શ્રદ્ધા છે બધું સારું થશે એવી..

ફોટોમાં પોતાના મતદારકાર્ડ જે કોઈ કામના નથી એની સાથે વાંસફોડા પરિવાર 

O woman, thou cannot be head of you family !!

Junadevpur village of Vijapur block for many years now  has been a monsoon settlement for 11 families of Saraniya community.  Since they  had been coming back to the village year after year the forms for their voter ID cads were filed from this village. Until now the villagers had no issues against these families staying in the village but the moment the Panchayat got an air of the applications they opposed the move by the Saraniya families. The matter reached to the office of district Collector, Mamlatdar Shri Tank is a very sensitive and concerned officer he gave clear instructions to the Revenue officer to do the needful to process the applications of  Voter ID Cards of these families. The Voter iD cards were issued and subsequently applications were made for the Ration cards. 

VSSM team member Tohid filed applications for the families. The applications reflecting  women as head of the household were filed with the civil supplies department. On receipt of the Mamlatdar called upon Tohid and questioned him how can he fill forms showing women as household heads?? He refused to accept the applications. Tohid informed him that there is a resolution by state civil supplies department wherein it is mentioned that ration cards with women as household heads can be issued. The mamlatdar mentioned that he was not aware of any such resolution. ‘How can there be any regulation like this, how do you know when I am not aware of it. Get me a copy of the regulation,' he ordered Tohid. Only after Tohid rushed back with the copy of regulation did the mamlatdar accept the applications. 

In situations like this one is left with no choice but to wonder of ignorance and highhandedness of such officers. In today’s world when the educated class of society  who can not accept the women as a head of the family how can once accept the same from ignorant and uneducated!!!!

The applicant women who had become very anxious by now breathed a sigh of relief when their applications were accepted. 

વિજાપુર તાલુકાના જુનાદેવપુરા ગામમાં ૧૧ સરાણીયા પરિવારો રહે છે. આ પરિવારો કામ ધંધા માટે વર્ષનો ચોક્કસ સમય બહાર જાય પણ વળી પાછા આ ગામમાં જ આવીને રહે. અત્યાર સુધી આ પરિવારોના વસવાટ સામે ગામને વાંધો પણ નહોતો પહેલીવાર જયારે આ પરિવારોએ મતદારકાર્ડ માટેના ફોર્મ ભર્યા અને ગામના લોકો ખાસ કરીને પંચાયતમાં ખબર પડી ત્યારે ખૂબ વિરોધ થયો. વાત કલેકટર શ્રી પાસે પહોચી મામલતદાર શ્રી ટાંક પણ ખૂબ ભલા માણસ એમણે તલાટીને આ પરિવારોને મતદારકાર્ડ આપવાના જ છે એમ કહી કાર્ડ આપવા સ્પષ્ટ સુચના આપી.. તે પછી આ પરિવારોને કાર્ડ મળ્યા. હવે એમના રેશનકાર્ડના ફોર્મ ભરવાના થયા. 

vssmના મહેસાણા જીલ્લાના અમારા કાર્યકર તોહીદે ૧૧ પરિવારોમાંથી ૮ પરિવારના ફોર્મ ભર્યા જેમાં પરિવારના વડા તરીકે બહેનનું નામ લખ્યું અને રેશનકાર્ડ બહેનના નામે માંગ્યું. બાકીના ત્રણ પરિવારની બહેનો પાસે મતદારકાર્ડ આવ્યા નહોતા આથી એમના કાર્ડ ભાઈઓના નામે ભર્યા. જયારે આ અરજી વિજાપુર પુરવઠા શાખામાં જમા કરાવવા ગયા ત્યારે નાયબ મામલતદાર શ્રીએ તોહીદને આવી રીતે બહેનોના નામના ફોર્મ ભરીને કેમ લાવ્યા છો? એમ કહી અરજી લેવાની જ ના પાડી. તોહીદે નાયબ મામલતદાર શ્રીને કહ્યું કે, રાજ્ય સરકારના ‘અન્ન નાગરિક પુરવઠા અને ગ્રાહકોની બાબતના વિભાગ’નો ઠરાવ છે, જે અંતર્ગત બહેનના નામે રેશનકાર્ડ નીકળી શકે. પણ નાયબ મામલતદાર શ્રીને આ ખબર નહિ એમણે કહ્યું, અમને ખ્યાલ નથી ને તમને ક્યાંથી આવી ખબર પડે છે? મને ઠરાવની કોપી આપો તો જ હું અરજી લઈશ. તોહીદે સમજાવવાની કોશિશ કરી પણ એ માને શેના? તોહીદ તાબડતોડ એના ઘરે ગયો અને ઠરાવ લઇ આવ્યો એ ઠરાવ જોયા પછી સરાણીય બહેનો પાસેથી ફોર્મ લેવામાં આવ્યા. આ બધી ધમાલમાં સરાણીયા બહેનો તો ગભરાઈ જ ગયેલી. એમણે તોહીદને એક વખત માટે તો  કહી પણ દીધું કે, અમારા કાર્ડ નહિ નીકળે? તોહીદે એમને ધરપત આપી. જયારે અધિકારીએ ફોર્મ લઇ લીધા પછી આ બહેનો ખૂબ રાજી થઇ જે ફોટોમાં જોઈ શકાય છે..

૨૧મી સદીમાં સ્ત્રી પુરુષ સમોવડી થતી જાય છે. અભણ માણસો પણ સ્ત્રીના મહત્વને સમજતા થયા છે પણ આ ભણેલાને કોણ સમજાવે... કુટુંબના વડા તરીકે સ્ત્રી હોય એ કોઈ સ્વીકારી કેમ શકતું નથી??? 

ફોટોમાં રેશનકાર્ડના ફોર્મ જમા કરાવતા સરાણીયા બહેનો..

Jara Hath tum badhao kya kuchh hai kar dikhana...khwabo ko sach banana..

8 families from Dafer community have been staying in Nagra village of Surendranagar’s  Wadhwan block since many years. The villagers have accepted these families as part of their village. Houses for these families were constructed from the funds mobilised during the Ramkatha discourse  by Shri. Moraribapu for the nomadic and de-notified tribes. The current issue these families face is that of livelihood. Work in the village is available till the agriculture season is in progress after that finding employment in the village or around it becomes difficult. The families have been struggling to find alternate sources of employment and Sajanben has set the ball rolling. 

Sajanben wished to set up a small kiosk to sell provisions,  next to her home. She requested VSSM to lend her Rs. 10,000 as a start-up fund. She bought an old kiosk from a fellow villager and some goods to trade from the loan given by VSSM. It has been a month since she initiated the shop and business has been good, she is able to make a profit of Rs. 130-150 daily, she has also repaid Rs. 700 from the money she has borrowed from VSSM. Looking at her success other Dafer men have also requested funds to begin work in area of their interest. VSSM plans to support these requests with as and when funds are available. 

Dafers are considered to be tribe of looters and thieves. The police still views them as criminals where as the villagers always trust them to be the best guards to protect their farm and village boundaries. They trust no other community with this job. But when it comes to making room for them to allow permanent the same villagers shy away!!! We have been struggling to construct a settlement for the Dafers in Gujarat but have still haven’t been able to realise this desire!  Wishful thinking, is it???

Sajanben with her kiosk and homes constructed by VSSM.

સુરેન્દ્રનગર જીલ્લાના વઢવાણ તાલુકાના નગરા ગામમાં ડફેર સમુદાયના ૮ પરિવારો વર્ષોથી રહે છે આ પરિવારોના વસવાટ સામે ગ્રામજનોને કોઈ આપત્તિ નથી. પૂજય મોરારીબાપુએ વિચરતી જાતિ માટે રામકથા કરી હતી એ વખતે આ સમુદાયના પુનરુત્થાન માટે એકત્રિત થયેલા અનુદાનમાંથી આ પરિવારોના ઘરો બંધાયાં છે. હવે પ્રશ્ન રોજગારીનો છે. ગામમાં ખેત મજૂરી ચાલે ત્યાં સુધી આ પરિવારોને કામ મળે..પણ એવો પણ કેટલોક સમય છે જેમાં એમને કામ વગર બેસવું પડે. હવે તેમને નવા વ્યવસાય શોધી એમાં જોડાવું છે. જેની શરૂઆત સજનબેનથી કરી છે.

સજનબેન ડફેરે તેમના વસવાટની નજીક જ એક દુકાન શરુ કરવાની ઈચ્છા વ્યક્ત કરી અને એ માટે એમણે આપણી પાસે રૂ. ૧૦,૦૦૦ની લોનની માંગણી કરી. એમની કામ કરવાની ધગશ જોતા આપણે એમને લોન આપી જેમાંથી એમણે ફોટોમાં દેખાય છે એ જૂની દુકાન ગામના જ કોઈ ભાઈ પાસેથી ખરીદી અને થોડા ઘણા પૈસાનો સમાન લાવ્યા. જે ફોટોમાં જોઈ શકાય છે. એમની દુકાન શરુ કરે એક મહિનો થયો. એ રોજના રૂ.૧૩૦ થી રૂ.૧૫૦ કમાઈ લે છે. એમણે હમણાં સંસ્થા પાસેથી લીધેલી લોનનો પહેલો રૂ.૭૦૦ નો હપ્તો પણ જમા કરાવ્યો. સજનબેનને જોઇને બીજા કેટલાક ડફેરભાઈઓએ પણ પોતાને અનુકુળ પડે એવા વ્યવસાય માટે લોનની માંગણી કરી છે. આ સંદર્ભે આપણને જેમ જેમ અનુદાન મળતું જશે એમ એમ આપણે વિચરતા સમુદાયને મદદરૂપ થયા કરીશું. 

મૂળ તો ડફેર સમુદાયની છાપ ગુનેગાર તરીકેની.. પછી ભલેને એ મહેનત કરીને જિંદગી કેમ ના જીવતા હોય.. પોલીસ તો એમને ગુનેગાર ગણે પણ સમાજ પણ એમને એ નજરે જ જુએ.. વળી આ બધામાં વિરોધાભાસ તો ત્યારે લાગે કે, ગુનેગાર ગણવામાં – માનવામાં આવતી આ જાતિ ઉપર સીમરખોપા માટે ગ્રામજનો સૌથી વધારે ભરોશો મુકે અને એ માટે એમને ગમે ત્યાંથી શોધી લાવે. પણ પોતાના ગામમાં કાયમી વસવાટ માટેની વાત આવે ત્યારે આજ ગ્રામજનો ચોખ્ખી ના પાડે. ગુજરાતમાં ડફેર પરિવારોની એક વસાહત બને એ માટે અમે કેટલાય વખતથી કોશિશ કરી રહ્યા છીએ પણ હજુ એમાં સફળ થયા નથી. આ પરિવારોને હવે સ્થાઈ થવું છે પણ કોણ જાણે હજુ કેટલા વર્ષો લાગશે.

ફોટોમાં પોતાની દુકાનમાં બેઠેલા સજનબેન અને નગરામાં vssm દ્વારા બંધાયેલા ઘરો જોઈ શકાય છે.

Wonder why do authorities fear allotting Antyoday ration cards.

21 nomadic families living in Khanodar, Vdiya, Vasma, Paldi and Diyodar of Banaskatha acquired Voter ID cards as a result of our efforts, following this on 18/9/2013 we made applications for antyoday ration cards for these families. But there were many ifs and buts by the concerned authorities when it came to  process the applications for  antyoday cards of  these families.  The mamlatdar refused to give them antyoday cards and offered to give them APL-1 cards. The VSSM team members refused to accept any other cards. The authorities also became confused as it is mandatory to sanction the applications for Ration Cards with in 45 days. Many from these 21 families belong to   bahuroopi and Bharthari communities. These communities are so poor that they sustain themselves on begging. They have no other sources of income. Such families need food security, which is possible only with an antyoday card. In such situations of local level authoritarian high headedness   we are left with no options but to complain to the senior authorities. we wrote to the Chief Minister, district Collector,  civil supplies authority, deputy collector. When orders were received from higher authorities the mamlatdar agreed to sanction antyoday cards. But even after the orders the Mamlatdar kept delaying the matter. The Deputy Collector Shri. R. M. Khant who is a very sensitive officer was briefed about the matter, he made a personal visit to the settlement to see the living conditions of these families for himself. Immediate orders were given to sanction antyoday cards to these families. 

On 13th August 2014, 18 of these families received Antyoday ration cards however 2 Devipujak families received APL cards instead of antyoday cards, reason according to the Mamlatdar was, Devipujak community does not fall into nomadic category. This is not a correct interpretation but still that is what the Mamlatdar thinks.  Deputy Mamlatdar Shri Gohil too was of the opinion  that these families should be given Antyoday cards. We will continue to pursue the matter.

Deputy Collector Shri Khant expressed to go to the settlement and issue  the ration cards himself, his visit will bring the authorities of Diyodar to the settlement which might help in highlighting the situation of these families in particular and the communities in general. The thought is very noble but the plight of the nomads in not unknown to the concerned officials and yet we face the same resistance from the authorities in almost all the cases. Whenever the applications for BPL or Antyoday cards are made they are faced with immense  resistance.  We wonder do these officers fear losing their jobs if they issue these cards????

We are thankful to Shri Khant, the mamlatdar and deputy mamlatdar Shri Gohil for their support. 

ગુજરાતીમાં અનુવાદ

બનાસકાંઠાના દિયોદર તાલુકાના ખાણોદર, વડીયા, વાસમ, પાલડી અને દિયોદરમાં રહેતા વિચરતી જાતિના ૨૧ પરિવારોને vssmની મદદથી મતદારકાર્ડ મળ્યા તે પછી એમને રેશનકાર્ડ મળે એ માટે તા.૧૮/૦૯/૨૦૧૩ ના રોજ અરજી કરી. ખૂબ દરિદ્ર સ્થિતિમાં રહેતા આ પરિવારોને અંત્યોદય રેશનકાર્ડ મળે એ માટેની vssmએ રજૂઆત કરી. પણ અંત્યોદય રેશનકાર્ડ અપાય કે કેમ વગેરે પ્રશ્નો સ્થાનિક અધિકારીઓ એમાં પણ ખાસ કરીને મામલતદાર શ્રીને થયા કરે. એમણે આપણને આ પરિવારોને APL-૧ રેશનકાર્ડ આપીશું એમ કહ્યું. આપણા કાર્યકર નારણે APL રેશનકાર્ડ આપવા હોય તો કાર્ડ લેવા જ નથી એમ સ્પસ્ટ કહી દીધું. અધિકારી મૂંઝાય રેશનકાર્ડ માટેની અરજીનો નિકાલ ૪૫ દિવસમાં થવો જોઈએ પણ અહી તો અરજદારોએ કાર્ડ લેવાની જ ના પાડી! 

આ ૨૧ પરિવારમાં બહુરૂપી અને ભરથરી કુટુંબો પણ ખરા. એ લોકો તો ભીખ જ માંગે તોય એમની અન્નસુરક્ષા સંદર્ભે વિચારવાનું નહિ? આ બાબતે મુખ્યમંત્રી શ્રી, કલેકટર શ્રી, જીલ્લા પુરવઠા અધિકારી અને પ્રાંત કલેકટર શ્રીને લખ્યું. છેવટે ઉપરથી સુચના આવી એટલે મામલતદાર શ્રી એ આ પરિવારોને કાર્ડ આપવાની તૈયારી દર્શાવી. પણ એમાંય ઠીલાશ. પ્રાંત કલેકટર શ્રી આર.એમ.ખાંટ ખુબ સંવેદનશીલ અધિકારી એમની પાસે રજૂઆત કરી અને એમણે આ પરિવારોની રૂબરૂ મુલાકાત લીધી અને અંત્યોદય કાર્ડ આપવાની એમણે સુચના આપી. 

તા.૧૩/૦૮/૧૪ ના રોજ ૨૧ માંથી ૧૯ પરિવારોને અંત્યોદય કાર્ડ આપ્યા જયારે ૩ દેવીપૂજક પરિવારને APL-૧ કાર્ડ આપ્યા. ૩ APL કેમ એવું મામલતદાર શ્રીને પૂછ્યું તો એમને જવાબ આપ્યો કે, આ લોકો વિચરતી- વિમુક્ત જાતિના નથી! અરે જે સ્થિતિમાં રહે છે એ તો જુઓ પણ..(દેવીપૂજકનો સમાવેશ વિમુક્ત જાતિમાં થાય જ છે પણ..) નાયબ મામલતદાર શ્રી ગોહિલ પણ ખુબ સંવેદનશીલ એમણે રૂબરૂ મુલાકાત લીધી અને હકારાત્મક અભિપ્રાય આપ્યો, તેમ છતાં..  ખેર આપણું કામ પ્રયત્ન કરવાનું છે અને ૩ પરિવારો માટે આપણે પ્રયત્ન કરીશું...

પ્રાંત કલેકટર શ્રી ખાંટ સાહેબે આ પરિવારો જ્યાં રહે છે ત્યાં જઈને રેશનકાર્ડ આપવાની ઈચ્છા દર્શાવી. એમની ઇચ્છા હતી દીયોદરનું વહીવટી તંત્ર વસાહતમાં આવે અને આ પરિવારોની સ્થિતિ જુએ.. એમણે કહ્યું, ‘આ પરિવારોની સ્થિતિ નજરે જુએ તો કદાચ અધિકારીમાં બેસેલો માણસ જાગૃત થઇ જાય...’ અમે પણ ઈચ્છીએ કે આવું જ થાય.. પણ આ બધામાં એક પ્રશ્ન વારંવાર થાય છે કે, BPL કે અંત્યોદય રેશનકાર્ડ આપતા અધિકારીને ડર કેમ લાગે છે? જાણે BPL કાર્ડ આપી દેવાશે તો એમને નોકરીમાંથી કોઈ કાઢી મુકવાનું હોય! ખાંટ સાહેબ જેવા અધિકારી દરેક જગ્યા પર હોય તો વંચિતોના કોઈ પ્રશ્નો પડતર રહે જ નહિ...

આ પરિવારોને રેશનકાર્ડ આપવામાં નિમિત બનનાર પ્રાંત કલેકટર શ્રી ખાંટ સાહેબ, મામલતદાર શ્રી, નાયબ મામલતદાર શ્રી ગોહિલનો આ તબક્કે આભાર વ્યક્ત કરીએ છીએ. 

નીચે ફોટો વસાહતમાં બેઠેલા અધિકારી અને તેમના હસ્તે રેશનકાર્ડ લઇ રહેલા પરિવારો...