VSSM’s efforts help Marwadi Devioujak families receive BPL ration cards…

Marwadi Devipujak families with their BPL ration cards

14 Marwadi Devipujak families have been staying on a privately owned plot near a railway crossing in Vijapur, Mehsana.  The families who are extremely poor manage to earn whatever little possible by selling seasonal goods. It is difficult to sustain themselves under the extreme poverty in which these families survive. The families  do have Voter ID cards and APL ration cards however, it was felt that BPL ration cards would help these families survive better atleast the amount of entitled food grains would feed the hungry children in teh family.

The living conditions the Marwadi Devipujak survive in...

VSSM has been working with these families for a while, on our team member Tohids’s recommendation,  two of these families have also been allotted interest free loans by us. Tohid was of the opinion that all of these 14 families should have BPL ration cards and hence had initiated the application process for the same. Our efforts have been well received by the officer in charge the Vijapur Mamlatdar Shri. Dalpatbhai Tank. He is well aware of the efforts VSSM puts in for the welfare of the nomadic communities and hence he cooperates where ever and whenever he gets an opportunity to do so. He immediately issued orders to issue BPL ration cards to these families. The 14 families are delighted to receive the BPL cards, acquiring which, is  otherwise  a long lost desire for the poor families. We are grateful to Shri. Dalpatbhai Tank for his initiative in the matter and compassion he shows towards the nomadic families,

vssmની મદદથી મારવાડી દેવીપૂજક પરિવારોને મળ્યાં BPL રેશનકાર્ડ

મહેસાણાના વિજાપુરમાં રેલ્વે ફાટક પાસે કોઈની ખાનગી માલિકી જગ્યામાં ૧૪ મારવાડી વાઘરી – બાવરી પરિવારો રહે. આ પરિવારોણી આર્થિક સ્થિતિ ખરાબ આમ તો સીઝનલ ધંધો કરે પણ રોજ કમાય અને ખાય એવી જિંદગી. મતદારકાર્ડ અને APL રેશનકાર્ડ એમની પાસે ખરા પણ દરિદ્રતા ખુબ એટલે આ પરિવારોને BPL રેશનકાર્ડ મળે એ જરૂરી હતું. થોડું અનાજ મળે તો પણ એમને ઘણો ટેકો થઇ જાય.

vssm આ પરિવારો સાથે કામ કરે. પોતાનો વ્યવસાય સરસ કરી શકે એ માટે vssmના કાર્યકર તોહીદ દ્વારા બે પરિવારોને તો વગર વ્યાજની લોન પણ આપવામાં આવી. હવે એમને BPL રેશનકાર્ડ મળે એ માટેની કામગીરી તોહીદ દ્વારા હાથ ધરાઈ. જો કે વિજાપુર મામલતદાર ખુબ જ સંવેદનશીલ અધિકારી. અને vssmની કામ કરવાની પદ્ધિતી પણ સારી રીતે જાણે. એટલે એમણે આ પરિવારોને BPL કાર્ડ આપવાનો આદેશ કર્યો. ૧૪ પરિવારો કાર્ડ મળતા ખુબ રાજી થયા. દરેક ગરીબ પરિવાર માટે BPL કાર્ડ મળવું એ સ્વપ્ન જેવું છે પણ મામલતદાર શ્રી દલપત ટાંક જેવા અધિકારીના કારણે એ શક્ય બનતું હોય છે. આવા અધિકારીની સંવેદનાને સલામ.

vssm ના પ્રયત્નથી મળેલાં BPL રેશનકાર્ડ સાથે મારવાડી દેવીપૂજક પરિવારો અને આ પરિવારો જે સ્થિતિમાં રહે છે એ જોઈ શકાય છે.

VSSM facilitates the allotment of Voter ID cards and Ration Cards for the Bharthari families. …

the Bharthari smilie with the applications
for Voter ID cards and Ration cards…...

The Bharthari families, about 19 of them have been staying on the village wasteland some 1 km away from the actual Dabhla  village for many years now. Their living on this land has not gone well with the villagers. Since they have been here for years the families, some 7 of them could manage to get  ration cards issued and some individuals also have voter ID cards. The families badly wanted  some better infrastructure facilities like power, water, residential plots to build a proper home but did not know where and how to put forward their demands ….Who would stand up and support them  avail some basic infrastructure facilities, was the question troubling them!!??


The families knew  the activities VSSM did and Tohid our team member from Mehsana also knew the families. The leaders amongst these families requested Tohid to come visit their settlement and help  address their issues. Tohid visited the settlement and filled up forms for  Voter ID cards of 5 individuals who were present there and did not have their Voter ID cards, they also needed to divide their ration cards as many families had split but that required proofs from the village revenue officer., “if the villagers become aware of this developments they will not allow us to stay in the village, they aren’t happy with our living here!!” said the worried Bharthari families…Tohid asked them to come to Vijapur where he filed applications for removal of names from the original  ration cards and issuance of new ration cards, basically the applications were for the division of ration cards. He made sure the applications were attached with a note that described the facts so that the families do not face any trouble..

Applications for the Voter ID Cards 
filed by VSSM

The Bharthari are  hard working folks, most of them are daily wage earners working at Chatral GIDC. They are absolutely yearning to have the basic facilities in their settlement along with the proofs of their existence. When the villagers became aware of the applications they  came to the settlement and threatened to burn it down. This time the families have not budged, with is commendable considering the fact that the Bharthari are otherwise a very timid community. “Burn and bring down everything down we fear nothing, we want basic facilities in our settlement and nothing can deter us for demanding them,, if need be we are prepared to present our case to before senior authorities!!” was the unanimous reply from the community.

The irony of the Bharthari is that inspite of leaving a wandering life they do not feature in the government’s list of nomadic communities hence it becomes difficult for them to avail the benefits intended  for nomads. Once the Bharthari families of Dabhla receive the ration cards we plan to apply for their ration cards but are apprehensive about the outcome of the applications. We have written to the Department of Social Justice and Empowerment for the inclusion of  Bharthari  community in the official list of nomadic communities but all these numerous  appeals haven’t found any success, it makes us wonder if at all in this lifetime these families will be able to live in a house of their own…..

મહેસાણાના વિજાપુર તાલુકાના ડાભલાગામમાં ભરથરી સમુદાયના ૧૯ પરિવારો વર્ષોથી ગામની પડતર જગ્યા પર ગામથી ૧ કી.મી.ના અંતરે રહે. ગામમાં એમનો વસવાટ કોઈને ગમે નહિ. પણ વર્ષોથી ગામમાં રહેતાં હોવાના કારણે ૧૯ પરિવારો વચ્ચે ૭ રેશનકાર્ડ બનેલાં. કેટલાંક પાસે મતદારકાર્ડ ખરા અને કેટલાક પાસે એ પણ નહિ..

ભરથરી સમુદાય પોતાની વસાહતમાં લાઈટ, પાણીની વ્યવસ્થા થાય, રહેણાંક અર્થે પ્લોટ ફાળવાય એ માટે વિચારે પણ રજૂઆત કયા કરવી એ ખબર નહિ. ગામમાં તો ટલાટીથી લઈને અન્ય વગદારોને પણ એમનો વસવાટ ગમે નહિ. આમ એમના પ્રાથમિક પ્રશ્નોમાં મદદરૂપ કોણ થાય એ સૌથી મોટો સવાલ થાય.

મહેસાણા જીલ્લામાં વિચરતા પરિવારો સાથે કામ કરતા કાર્યકર તોહીદને સૌ ઓળખે. ડાભલાના ભરથરી પરિવારોએ પણ તોહીદ અને vssm વિશે સાંભળ્યું અને તોહીદને વસાહતમાં આવવા આગ્રહ કર્યો. તોહીદે આ પરિવારોમાંના મતદારકાર્ડ વિહોણા હાજર હોય એવા ૫ વ્યક્તિના મતદારકાર્ડ માટે ફોર્મ ભર્યા. રેશનકાર્ડ વિભાજન માટે તલાટીનો દાખલો જોઈએ પણ ભરથરી પરિવારોએ કહ્યું, ‘જો ગામના લોકોને ખબર પડશે તો અમને રહેવા નહિ દે એ લોકો અમારા માથે રાજી નથી.’ તોહીદે એમને વિજાપુર બોલાવ્યા અને ત્યાં બે રેશનકાર્ડમાંથી પાંચ પરિવારના નામ કમી કરાવી તેમને અલગ રેશનકાર્ડ મળે એ માટેની અરજી કરી. સાથે સાથે સાચી હકીકિત દર્શાવતી એક અરજી પણ લખી જેથી રેશનકાર્ડમાં ક્યાંક તકલીફ ના ઉભી થાય.

ભરથરી પરિવારો મહેનતુ છે. બધા જ લોકો છત્રાલ GIDCમાં છૂટક મજૂરી કરે છે. આ પરિવારો રેશનકાર્ડ, મતદારકાર્ડ, પ્લોટ અને ઘર માટે તરસી રહ્યાં છે પણ એમની આ લાગણી કોઈ સમજતું નથી.. ગામમાં vssmના કામની કેટલાકને ખબર પડી તો તેઓ વસાહતમાં આવીને બધું સળગાવી દઈશું એવી ધમકી આપી ગયા.. જોકે સ્વભાવે ગભરુ એવા ભરથરી પરિવારોએ આ વખતે ગામલોકોને ‘સળગાવવું હોય તો સળગાવી દો પણ હવે અમને પ્રાથમિક સુવિધા તો મળવી જ જોઈએ અને એ નહિ મળે તો અમે બહાર જઈને પણ રજૂઆત કરીશું’ એમ સ્પસ્ટ કહી દીધું.

ભરથરી પરિવારોની સંખ્યા ગુજરાતમાં ઘણી છે અને એમનું જીવન પણ વિચરતું જ છે છતાં સરકાર દ્વારા એમને વિચરતી જાતિની યાદીમાં દાખલ કર્યા નથી એટલે એમને વિચરતી જાતિને મળતા મર્યાદિત લાભો મેળવવામાં તકલીફ પડે છે.. ડાભલાના ભરથરી પરિવારોને રેશનકાર્ડ મળી જાય પછી પ્લોટ માટેની દરખાસ્ત કરીશું. પણ વિચરતી જાતિની યાદીમાં નહોવાના કારણે પ્લોટ માટેની દરખાસ્તનું શુ થશે એ પ્રશ્ન છે.. સામાજિક ન્યાય અને આધીકારીતા વિભાગમાં આ જાતિને વિચરતી જાતિમાં દાખલ કરવા કેટલું લખ્યું પણ કશું થતું નથી... ક્યારેક પ્રશ્ન થાય છે આ પરિવારોને એમની હયાતીમાં પોતાનું ઘર મળશે? કે પછી....

ફોટોમાં મતદારકાર્ડ અને રેશનકાર્ડ માટેની અરજી સાથે ભરથરી પરિવારો

VSSM helps Dafer families receive benefits of Manav Garima Scheme…

Dafer families who received the
benefits of the Manav Garima Yojna. 

“We are receiving the benefits of such a scheme by the government for the first time, had it not been the efforts of VSSM and Tohidbhai (VSSM team member) this would have been impossible!!” says the family members of 5 Dafer families who recently received a bicycle and hand cart under the Manav Garima Scheme by the Department of Social Welfare.


The Manav Garima Yojna helps extremely needy individuals to receive benefits to by took kits and aids that help them increase their earnings or facilitate in their small trades. The amount is very small yet the family applying for the loan needs to have its name in the village BPL list. But when it comes to the nomadic communities most of them do not have their names in these lists because the lists and any modifications therein are made during Gram Sabha since the nomads aren’t part of any village they also aren’t the part of any Gram Sabha as a result generally these families are left from receiving any such benefits. VSSM had requested the retired Chief Secretary of Department of Social Justice and Empowerment Shri R. M. Patel to consider the conditions of the nomadic communities and make necessary amendments in the criteria of this scheme. As a result of this request the criteria of ‘income limit’ was removed for the nomadic communities, meaning the nomads to not need to have their names in BPL list to receive the benefits of Manav Garima Yojna.  As a result the nomadic families began receiving the benefits under this scheme.

The Dafer families of Bijapur who have received hand carts plan to sell vegetables through the cart and those who have received aid for bicycle are proposing to sell grass for cattle through the cycles. Hope these economic activities will help these families improve their living standards.

 When it comes to reaching to the extremely marginalised sections of our society we need more such progressive changes in the government  policies and regulations.

‘પહેલીવાર અમને સરકાર દ્વારા આ પ્રકારે કોઈ સહાય મળી છે vssm અને તોહીદ(vssmના કાર્યકર) હોય અને અમને આ સહાય મળે.. બાકી અમને આ બધું મળે?’ આ શબ્દો છે વિજાપુરના પાંચ ડફેર પરિવારોના કે જેમને પહેલીવાર સમાજ કલ્યાણ વિભાગની માનવ ગરિમા યોજના અંતર્ગત સાયકલ અને હાથલારી મળી છે.

સરકાર દ્વારા માનવ ગરિમા યોજના અંતર્ગત ગરીબ પરિવારો કે જેઓ પોતાની રીતે નાના નાના વ્યવસાયો કરીને નભે છે એમને સાધનિક સહાય આપવામાં છે.. આમ તો ખુબ નાની રકમની સાધનિક સહાય માટે પણ પરિવારનું નામ BPL યાદીમાં હોવું ફરજીયાત હતું પણ ‘સામાજિક ન્યાય અને અધિકારીતા વિભાગ’ના નિવૃત અગ્રસચિવ શ્રી આર.એમ.પટેલ સમક્ષ વિચરતી જાતિના પરિપેક્ષમાં BPL યાદીનો માપદંડ કાઢી નાખવા વિનંતી કરી. મૂળ તો વિચરતી જાતિ કોઈ ગામની હિસ્સો જ નથી આવામાં એમનાં નામ BPL યાદીમાં હોવાનું ખાસ સંભવ બનતું નથી. કારણ BPL યાદી નક્કી કરવાનું કામ ગ્રામસભા કરે છે અને વિચરતી જાતિ ગામનો હિસ્સો ના હોવાના કારણે BPL યાદીમાં એમનાં નામ આવવાનું ખાસ થતું નથી. જયારે આ જાતિના નાના નાના વ્યવસાય કરવાવાળા મહત્તમ માણસોને BPL યાદીના માપદંડના કારણે આ યોજનાની મદદ મળતી નથી. જો માપદંડ કાઢી નાખવામાં આવે તો માનવ ગરિમા યોજનાની મદદ તેમને મળી શકે. vssmની આ રજૂઆતને ધ્યાને લઈને વિભાગ દ્વારા વિચરતી જાતિના કિસ્સામાં આવક મર્યાદા કાઢી નાખવામાં આવી. એટલે કે એમને BPL યાદીમાં હોવાના દાખલાની જરૂર નથી. vssm દ્વારા થયેલા આ ફેરફારના કારણે દર વર્ષે ઘણા પરિવારોને માનવગરિમા યોજનાની મદદથી સાધનિક સહાય મળવાનું શરુ થયું છે હા હજુ મદદનું પ્રમાણ જોઈએ એટલું નથી પણ શરૂઆત થઇ છે એ અગત્યનું છે.

વિજાપુરમાં જેમને હાથલારી મળી છે એ લોકો લારી પર શાકભાજી વેચવાનું આયોજન કરવાના છે જયારે જેમને સાયકલ મળી છે એ લોકો સાયકલ પર પશુઓ માટે ઘાસ વેચવાનું કામ કરશે.

આશા રાખીએ આ પરિવારો એમણે નક્કી કરેલાં નવા વ્યવસાયમાં સફળ થાય અને સરકાર પણ આવા વંચિત પરિવારોની સ્થિતિને ધ્યાને લઈને નિયમો થોડા હળવા કરે અને નવા આયોજનો કરે..

ફોટોમાં vssmની મદદથી માનવ ગરિમા યોજના અંતર્ગત મળેલી સાધનિક સહાય સાથે ડફેર પરિવારો