A lot of nomadic families have come and settled in Ahmedabad. VSSM has supported these families acquire their identity documents as a result of the support nearly 4000 families have acquired Voter ID cards in 2014. It becomes imminent to mention here that along with VSSM’s efforts the cooperation of the officials and sensitivity of Chief Electoral Officer has played a major role in realising this task. CEO Smt. Anita Karval has been instrumental in a huge way in helping these families acquire their first ever identity proofs. The need to do such write-ups arise because sadly we do not have sensitive officials like her in every department.
After the Voter ID cards were received applications were fined for Ration cards. Since last one year the applicant families as well as VSSM team members have been making rounds to the concerned offices without any progress on the matter. Some examples of the answers we get to hear are:
1. Today the concerned official is on leave, and on the next day we are told the same official has gone on leave for two months. ( surprisingly there is no one else in charge)
2. We allot 10 days a month to work on ration cards and its related issues so come during those days!!!
3. Work pertaining to ration card is done from 11 am to 2 pm, you are late so come again..
4. It ain’t possible that so many families don’t have ration cards..
5. You are 70 years old and its just not possible that till now you don’t have a ration card!! Go and get a ration card cancelled evidence from the place you held your previous ration card..
6. As if nomads do not feel hungry the question they pose is - Why would you need a ration card if you are a nomad??
we can just go on and on - the list is endless. Everyday the team struggles with same questions and attitude…
On 16th February 2015 37 individuals along with VSSM’s Chayaben went to Maninagar Zonal office to submit ration card applications. The authorities at the zonal office giving arguments like mentioned above. Even after lot of arguments they refused to accept the forms. Ultimately Chayaben and the applicants went to the head office of Civil Supplies in Laldrawaja, Ahmedabad. The complaint was made to the head of civil supplies. He called the office at Maninagar and asked them to accept the forms. Next day when Chayaben accompanied by the applicants reached the office she was made to sit outside the office while the applicants were called inside!!
After checking the forms the lady official asked Gitaben (one of the applicant) , “How much did you spend to fill up this form?”
“ Rs. 200” replied Gitaben.
Post this inquiry the official noted the address of Giraben, called Chayaben inside and jotted down details of VSSM, her role in the organisation etc. After this she asked Gitabe to sign the paper. Gitaben couldn’t read but she was taught by Chayaben to not sign any document without reading it. So she handed over the paper to Chayaben to read it aloud. The official restrained her from doing so but Gitaben insisted on reading it first.
Chayaben began reading, it said,’VSSM’s team member Chayaben takes Rs. 200 per form from the applicants. They are not workers but brokers…’ before Chayaben could complete reading tit Gitaben interrupted, “Chayaben hasn’t charges a single penny, instead she stands by us everytime we need her, the money we gave is to the advocate to get an affidavit done.’ Even after such crude revelation the official had no remorse.
Chayaben asked for the paper to be handed to her but the official refused. They were not happy about the fact that 17 forms had to be accepted, "we shall go for a survey and shall proceed with the application only after we find stated details appropriate.” It felt like they were their to find faults with the application and not facilitate the process of helping the needy. These officials forget the fact that all that the poor are entitled from a ration card is ration and not a ‘Bunglow’. Looking at the poverty these families stay in all are entitled to a BPL or antyoday ration card but here the officials resist issuing even an APL ration card. With such state of affairs one wonders sometimes that are these officials on job to issue the ration cards or to not issue ration cards???? Unfortunately people at large hardly know about the difficulties encountered in acquiring a mere and humble ration card….
The current status under which these applicants survive….
વંચિત માણસોની આ બધી તકલીફની ક્યાંય ચર્ચા સુધ્ધા થતી નથી.
અમદાવાદમાં વિચરતા સમુદાયના ઘણા પરિવારો આવીને સ્થાઈ થયા છે. પોતાની ઓળખના પુરાવા અપાવવામાં vssm વહીવટીતંત્રની મદદથી નિમિત બને છે. જેના કારણે અમદાવાદ શહેરમાં વસતા ૪૦૦૦ ઉપરાંત લોકોને ૨૦૧૪માં મતદાર કાર્ડ મળી શક્યા. આ બધું શક્ય બને છે તે વિભાગના વડાની સંવેદનશીલતા ના કારણે. મતદારકાર્ડની પ્રક્રિયા સરળ થઇ આદરણીય શ્રી અનિતાબહેન કરવાલ મુખ્ય નિર્વાચન અધિકારીના કારણે પણ બધે અનિતાબહેન જેવા અધિકારી નથી એ કડવી વાસ્તવિકતા છે.
અમદાવાદમાં લોકોને મતદારકાર્ડ મળ્યાં એટલે રેશનકાર્ડ માટે પ્રયન્ત શરુ કર્યો પણ છેલ્લા એક વર્ષમાં એક પણ વ્યક્તિને રેશનકાર્ડ મળ્યા નથી. કાર્યકરોની સાથે સાથે સમુદાયના લોકોને નર્યા ધક્કા જ ખાવાનાં.
(૧) આજે સાહેબ કે બહેન રજા ઉપર છે! બીજા દિવસે જાય તો બહેન તો બે મહિનાની રજા ઉપર છે!(જાણે બહેન જતા રહે એટલે ઓફીસ જ બંધ થઇ જાય) (૨) અમે મહિનામાં ૧૦ દિવસ રેશનકાર્ડનું કામ કરીએ છીએ. એ તારીખો માં આવજો! (૩) ૧૧ થી બે માં જ રેશનકાર્ડના કામ થાય છે તમે મોડા છો! (૪) આટલાં બધા વ્યક્તિઓના રેશનકાર્ડ ના હોય એવું બને જ નહિ! (૫) તમારી ઉંમર ૭૦ વર્ષની થઇ અને તમે કહો છો કે, રેશનકાર્ડ અત્યાર સુધી કઢાવ્યું જ નથી બને જ નહિ. જાવ જે જગ્યાનું રેશનકાર્ડ હોય ત્યાંથી રદ કરાવ્યાનો દાખલો લઇ આવો! (૬) વિચરતા છો તો પછી તમારે રેશનકાર્ડની શું જરૂર છે! (જાણે આ પરિવારોની જરૂરીયાતને એ લોકો નક્કી કરવાના ના હોય) અધિકારી જે કારણો લખે છે એ બધા લખું તો એક પાનું તો આરામથી ભરાઈ જાય. પણ રોજ કાર્યકરોની રેશનકાર્ડ બાબતે આજ માથાકૂટ હોય..
તા.૧૬ ફેબ્રુઆરી ૧૫ના રોજ ૩૭ વ્યક્તિઓ રેશનકાર્ડના ફોર્મ સાથે મણીનગર ઝોનલ ઓફીસમાં vssmના કાર્યકર છાયાબહેન સાથે ગયા. ઝોનલ ઓફીસમાંથી ઉપર જણાવ્યા પ્રમાણેના કારણો આપ્યાં. ખુબ રકઝક થઇ. પણ ફોર્મ ના સ્વીકાર્યા. આખરે અરજદારો સાથે જીલ્લા પુરવઠાની ઓફીસ –લાલદરવાજા જઈને પુરવઠા અધિકારીને રજૂઆત કરી. એમણે મણીનગર ઝોનલ ઓફીસમાં ફોન કરીને ફોર્મ સ્વીકારવા કહ્યું. બીજા દિવસે ફોર્મ લઈને છાયા બહેન અરજદારો સાથે ગયા એટલે અધિકારી બહેને છાયાને બહાર જ બેસવા કહ્યું. અને અરજદારને અંદર બોલાવ્યાં.
ફોર્મ તપાસ્યા પછી અરજદાર (ગીતાબેન)ને અધિકારી બહેને કહ્યું,
‘આ ફોર્મ ભરવા માટે કેટલો ખર્ચ થયો?’
‘૨૦૦ રૂપિયા’
બસ આ સાંભળી અધિકારી બહેને કોરા કાગળ પર ગીતા બહેનનું સરનામું લખ્યું, બહારથી છાયા બહેનને બોલાવ્યા અને તમારી સંસ્થા અને હોદ્દો વગેરે પૂછ્યું અને કાગળમાં બધું લખવા માંડ્યા. લખાણ પૂરું થયું પછી ગીતાબહેનને કહે અહિયાં સહી કરો. ગીતાબહેનને વાંચતા ના આવડે પણ છાયાબહેનના શિક્ષણના કારણે વાંચ્યા વગર સહી નહિ કરવાનું શીખી ગયેલાં. એમણે કાગળ આપવાં અધિકારીને કહ્યું, અધિકારીએ આપ્યો એટલે ગીતાબહેને છાયાબહેનને વાંચવા આપ્યો. અધિકારીએ ના પાડી તો ગીતાબહેને કહ્યું, ‘વાંચવો તો પડેને બહેન!’
છાયાએ કાગળ વાંચ્યો એમાં લખ્યું હતું કે, ‘vssm ના કાર્યકર છાયા પટેલ અરજદારો પાસેથી રેશનકાર્ડના ફોર્મ ભરવાનાં રૂ.૨૦૦ લે છે. આ દલાલો છે..’ છાયા વાક્ય પૂરું કરે અને કંઈ કહે એ પહેલાં જ ગીતાબહેને કહ્યું, ‘છાયાબહેન તો અમારી પાસેથી એક રૂપિયો પણ નથી લેતાં ઉલટાનું અમારી કંઈ પણ તકલીફમાં હંમેશા સાથે ઉભા હોય છે.’ અધિકારીબહેને કહ્યું, ‘તમે કહ્યું ને અમે રૂ.૨૦૦ ફોર્મ પાછળ ખર્ચયા.?’
‘એ તો અમારી પાસે બીજા કોઈ ગામનું રેશનકાર્ડ નથી એવું સોગંદનામું કરી આપનાર વકીલને આપ્યાં હતાં.’ આટલું થયું તો પણ એ બહેનના મોઢા પર જરાય ભોંઠપ નહોતી.
છાયા કહે છે, ‘મેં એમણે લખેલું લખાણ આપવા કહ્યું પણ એમણે ના આપ્યું. પરાણે ૧૭ ફોર્મ લેવા પડ્યા. પછી કહે, ‘તપાસમાં આવશું. બરાબર લાગશે તો જ આગળ વિચારીશું.’ અને મારો તો જાણે વાંક કાઢવા બેઠા હોય એવું જ લાગતું હતું.’
રેશનકાર્ડ ફક્ત રાશન માટે છે વળી પાછા આ બધાની સ્થિતિ પ્રમાણેના કાર્ડ BPL કે અંત્યોદય તો આ લોકો આપવાના નથી! APL આપશે છતાંય જાણે એક વ્યક્તિ બે કે ત્રણ રેશનકાર્ડ મેળવી લેશે અને બંગલો બનાવી દેશે એ રીતે અધિકારી એમની સાથે માથાકૂટ કરશે. કયારેક તો કેવી રીતે રેશનકાર્ડ ના આપવું એ માટે જ એ બેઠા હોય એમ લાગે. પણ આપણા દેશની કરુણ વાસ્તવિકતા એ છે કે વંચિત માણસોની આ બધી તકલીફની ક્યાંય ચર્ચા સુધ્ધા થતી નથી.
ફોટોમાં રેશનકાર્ડ માટેની અરજી લઈને કચેરીમાં ગયેલાં બહેનો...
જે પરિવારોની રેશનકાર્ડ માટે અરજી કરે છે તેઓ જે સ્થિતિમાં રહે છે એ ફોટોમાં જોઈ શકાય છે.
Holi-the festival that heralds the season of spring, is the most important festival for the nomadic tribes. Forgetting the pains and perils of the past year they celebrate Holi with lot of gaiety and fanfare. They dance, sing and enjoy to their heart’s content. They pray to Almighty to allow the happiness and joy this festival brings to continue in their lives. 
